���˿���

Mae grymoedd yn gallu newid siâp gwrthrych. Pan mae gwrthrych elastig fel sbring cael ei ymestyn neu ei wasgu, mae'n storio egni potensial elastig. Mae estyniad gwrthrych elastig mewn cyfrannedd union â'r grym sy'n cael ei roi arno.

Deddf Hooke

Pan mae gwrthrych elastig, fel sbring, yn cael ei ymestyn, yr enw ar y cynnydd hyd yw estyniad. Mae estyniad gwrthrych elastig mewn cyfranned union â’r grym sy’n gweithredu arno.

• F yw’r grym, mewn newtonau, N.
• k yw ‘cysonyn y sbring’, mewn newtonau y fetr, N/m.
• x yw’r estyniad mewn metrau, m.

Mae’r hafaliad hwn yn gweithio ar yr amod nad yw’r terfan elastig yn cael ei basio. Os yw sbring yn cael ei ymestyn ormod, er enghraifft, ni fydd yn dychwelyd i’w hyd gwreiddiol pam gaiff y llwyth ei dynnu oddi arno.

Cysonyn y sbring

Mae cysonyn y sbring, k, yn wahanol i wahanol wrthrychau a deunyddiau. Mae’n bosibl cynnal arbrawf i’w ddarganfod. Er enghraifft, caiff hyd sbring heb ei lwytho ei fesur. Yna, caiff gwahanol fàsau eu llwytho ar y sbring, ac mae’r sbring yn cael ei fesur bob tro. Yr estyniad yw’r hyd newydd, tynnu’r hyd gwreiddiol (heb ei lwytho).

Gan dybio fod y terfan cyfrannol (terfan elastig) ddim yn cael ei orlwytho, bydd graff grym yn erbyn estyniad yn dangos llinell syth sy’n pasio drwy’r tarddiad. Cysonyn y sbring, k, yw gradffa’r llinell. Po fwyaf gwerth k, y mwyaf yw anystwythder y sbring.