Hanner oes ymbelydrol

Pan mae niwclews ansefydlog yn rhyddhau gronyn alffa neu beta, mae'r niwclews yn troi'n niwclews elfen newydd. Enw'r broses hon yw dadfeiliad ymbelydrol. Er bod dadfeiliad ymbelydrol yn digwydd ar hap, yn ystadegol, dros amser o'r enw hanner oes , bydd hanner y niwclysau ymbelydrol gwreiddiol wedi dadfeilio.

Sgwariau gwyrdd sy'n cynrychioli niwclysau ansefydlog perthnasol yn dadfeilio i epil-niwclysau a gynrychiolir gan sgwariau coch. Maen nhw’n dadfeilio o 16 atom ymbelydrol i 1 mewn 4 hanner oes.

Drwy ganfod yr hanner oes, gallwn ni gyfrifo pryd bydd elfen yn sefydlogi.

Edrych ar y diagram.

Yn y model dadfeiliad hwn, mae'r sgwariau gwyrdd yn cynrychioli'r niwclysau gwreiddiol ansefydlog. Maen nhw'n dadfeilio ac yn troi'n sgwariau coch – yr .

Mae'r broses yn digwydd ar hap. Alli di ddim dweud pryd bydd sgwâr gwyrdd yn troi'n goch, ond ar ôl pob hanner oes, bydd hanner y niwclysau gwreiddiol gwyrdd wedi dadfeilio i droi'n epilniwclysau coch.

Diagram yn dangos yr atomau rhiant yn unig. Yn y dechrau mae 16 ac maen nhw’n hanneru ar ôl pob hanner oes hyd nes bod 1 ar ôl. Mae pob dadfeiliad yn cael ei ddangos gan saeth a’r label T½.

Dim ond yr atomau gwreiddiol sydd yn y diagram hwn. Sylwa eu bod nhw'n haneru ar ôl pob hanner oes. Mae’r diagram yn dechrau ag 16 o atomau. Mae'n dangos bod nifer y yn haneru bob hanner oes.

Graff yn plotio Cyfrifon y funud yn erbyn Amser (dyddiau). Mae’r cyfrifon y funud yn mynd o 0 i 80. Mae’r amser yn mynd o 0 i 10 diwrnod. Mae cylch o amgylch 80 cyfrif y funud ar yr echelin-y.

Mae'r graff hwn yn dangos patrwm dadfeiliad.

Mae gan bob isotop ymbelydrol gromlin dadfeiliad sy'n edrych fel hon, ond mae amseroedd yr hanner oesau'n gallu amrywio o eiliadau i filiynau o flynyddoedd.

Hanner oes isotop ymbelydrol yw'r amser mae'n ei gymryd i:

yr haneru
nifer y niwclysau gwreiddiol haneru
màs y niwclysau gwreiddiol haneru

��˿��

Hanner oesHanner oes ymbelydrol