³ÉÈË¿ìÊÖ

Bydd yna gyfarfod cyffredinol arbennig eleni i geisio sicrhau newid i lywodraethiant Undeb Rygbi Cymru (URC), medd cadeirydd yr undeb, Ieuan Evans.

Methodd cynnig yng nghyfarfod cyffredinol yr undeb ym mis Hydref a fyddai wedi galluogi bwrdd URC i benodi cadeirydd annibynnol.

Roedd 66% o'r pleidleisiau o blaid y cynnig, ond roedd angen cyrraedd trothwy o 75%, ac fe gamodd rhagflaenydd Evans fel cadeirydd, Rob Butcher i lawr.

Does dim dyddiad wedi ei gadarnhau eto ar gyfer y cyfarfod cyffredinol arbennig, pan fydd yna wahoddiad i dros 300 o glybiau fod yn rhan ohono.

Fel y mae pethau'n sefyll, mae'n rhaid i'r cadeirydd fod ymhlith wyth aelod bwrdd URC, ond mae yna awydd i benodi unigolyn annibynnol gyda mwy o brofiad i redeg busnes gyda throsiant o £100m.

Fe ddisgrifiodd Ieuan Evans y cyn-gadeirydd fel rhywun "sy'n mewn cysylltiad uniongyrchol â'r gêm ar lefel gymunedol" gydag awydd "i foderneiddio URC o'r tu mewn, a'i fod "wedi cyflawni hynny yn rhannol".

Dywedodd: "Mae gen i barch enfawr at Rob a'r hyn y ceisiodd i'w wneud o ran dod â sgiliau newydd i fwrdd URC, tra'n cynnal cysylltiadau â'r gêm gymunedol a chaniatáu i'r bwrdd benodi cadeirydd o tu fas i'w rhengoedd ei hun.

"Rwy'n bwriadu parhau ar yr un trywydd â Rob yn hyn o beth. Ry'n ni'n gwybod bod angen pleidlais o 75% i basio unrhyw newidiadau i'n cyfansoddiad, ond mae'n hwb i ni bod 66% o'r clybiau wedi cefnogi'r cynnig diwethaf.

"O'r adborth ry'n ni wedi ei gael, byddai mwy o glybiau'n ymuno â ni os y'n ni'n egluro'r rhesymeg yn fwy clir. Dyna'r dasg nawr.

"Byddan ni'n galw cyfarfod arbennig o aelodau, neu cyfarfod cyffredinol arbennig, yn 2023.

"Fe wnawn ni ailedrych ar y syniad y dylai'r bwrdd, petai'n dewis ar ôl ystyried yn gyntaf a allai cyfarwyddwr gyflawni'n rôl, benodi cadeirydd gyda'r medrau, craffter a phrofiad i oruchwylio'r busnes £100m sy'n cynnal ein gêm.

"Byddai'n gam a allai weld nifer y cyfarwyddwyr yn codi o 12 i 13."

Dywed Evans y byddai'r undeb hefyd yn ceisio cynyddu nifer y cyfarwyddwr annibynnol anweithredol ar y bwrdd o dri i bedwar - cam a fyddai hefyd angen o leiad 75% o'r bleidlais.

"Byddan ni'n ymweld â chlybiau a rhanbarthau i egluro'r hyn sydd gyda ni mewn golwg, ateb cwestiynau, gwrando a'r bryderon a'u lleddfu," ychwanegodd.

"Mae'r bwrdd yn credu mai gwelliannau llywodraethol yw'r ffordd gywir ymlaen i rygbi ac yn parhau'n ymroddedig i gymryd camau gwell i wella'r corff.

"Bydd yn diogelu ein dyfodol. Ymhell ar ôl fy nghyfnod i fel cadeirydd, byddai'r strwythurau ry'n ni eisiau eu gosod nawr yn dal yn dwy ffrwyth i'r holl gamp yng Nghymru.

"Mae angen i'n clybiau ddeall ein rhesymau dros newid a chynnydd gyda'r un eglurder â finnau a fy nghyd-aelodau o'r bwrdd.

"Ry'n ni'n hyderus taw dyma'r peth cywir i wneud ond dyw hynny ddim yn golygu bod hawl 'da ni i ddisgwyl aelodau i gytuno â ni.

"Arnom ni mae'r cyfrifoldeb i egluro ein dadleuon, cyflwyno casgliadau ein hadolygiad llywodraethiant diweddar a gadael iddyn nhw farnu a gweld gwerth [newid]."

Mae Evans hefyd yn gobeithio sicrhau mwy o amrywiaeth o fewn yr undeb, a fydd "yn cynnwys gofyn i aelodau basio cynigion i wella amrywiaeth rhywedd ein bwrdd a'n cyngor".

Dywedodd: "Rydym wedi gwneud rhywfaint o gynnydd yn y maes yma gydag etholiadau diweddar, ond mae angen i ni adeiladu ar hynny yn 2023.

"Dylai ein bwrdd a'n cyngor fod mor gynrychioladol â phosib, a chyfrannu'n bositif at ddiwylliant sy'n hybu cydraddoldeb a chynhwysiad ac yn rhoi gwerth ar amrywiaeth."

Fe gododd cwestiynau ynghylch y diwylliant o fewn yr undeb pan ddaeth y cyn reolwr cyffredinol rygbi merched, Charlotte Wathan i"i gytundeb cyfeillgar" dros honiadau o anffafriaeth ar sail rhyw.

Roedd yna adroddiadau bod Wathan, a adawodd URC y llynedd, yn honni bod yna ddiffyg gweithredu wedi iddi roi gwybod i'r bwrdd llywodraethol am sawl digwyddiad anaddas honedig. Mae achos tribiwnlys oedd i fod i ddigwydd eleni bellach wedi ei dynnu'n ôl.

°Õîm Cymru a chytundeb rhanbarthol newydd

Dywed Evans bod llwyddiant i'r tîm cenedlaethol ym mhencampwriaeth Cwpad y Byd yn Ffrainc a chwblhau cytundeb newydd gyda'r rhanbarthau yw blaenoriaethau 2023. Dyw chwaraewyr proffesiynol ddim yn gallu arwyddo cytundebau newydd yn swyddogol ar hyn o bryd.

"Mae gyda ni Warren [Gatland] yn ôl wrth y llyw o ran tîm y dynion a chytundeb newydd chwe blynedd ar lafar i sicrhau cynaliadwyedd a llwyddiant i'r gêm broffesiynol yng Nghymru," meddai.

"Rhaid troi'r consensws geiriol yma'r gytundeb ffurfiol, yn enwedig i roi'r hyder angenrheidiol i chwaraewyr yng Nghymru ac i'n gêm broffesiynol gynllunio a ffynnu yn gyffredinol.

"Ar ddechrau blwyddyn Cwpan y Byd i dîm dynion Cymru, mae gyda ni bob rheswm i fod yn optimistaidd at y dyfodol.

"Ry'n ni'n parhau i weithio'r galed ar osod y systemau cywir i gefnogi llwyddiant parhaus yn ein gêm broffesiynol ac yn ddiflino o ran sicrhau diogelwch i'n gêm gymunedol.

"Mae hwn yn gyfnod cyffrous. Mae Warren yn targedu llwyddiant yn syth yn Chwe Gwlad 2023 a Chwpan y Byd yn Ffrainc yn ddiweddarach eleni.

"Os gall unrhyw un gael effaith bositif yn syth, fe yw e ac mae wedi rhoi'r pwysau mwyaf posib ar ei hun trwy godi disgwyliadau o wirfodd.

"Ry'n ni eisiau iddo ennill bob gêm yn y Chwe Gwlad, yna i Gymru fynd trwy'r grŵp yng Nghwpan y Byd a mynd amdani yn y cymalau knockout, gan ysbrydoli'r genedl yn yr un ffordd ag yn 2011 a 2019.

"Rydym yn gosod disgwyliadau uchel, yn hytrach na safonau isafswm a meincnodau isel, ac mae Warren yna gyda ni."