³ÉÈË¿ìÊÖ

Mae'r drefn o yng Nghymru wedi newid. Bellach mae'n rhaid i bobl ddatgan os nad ydyn nhw yn dymuno i'w horganau gael eu defnyddio ar ôl iddyn nhw farw.

Mae ³ÉÈË¿ìÊÖ Cymru Fyw wedi bod yn siarad â phobl sydd wedi cael trawsblaniad organ:

Pan o'n i'n 20 oed ac yn gweithio i'r swyddfa bost, roedd rhaid cael prawf gwaed yn rheolaidd, ac roedd fy mhwysau gwaed i'n uchel iawn. Pan es i i'r ysbyty, ges i'r diagnosis mai dim ond un aren oedd gen i. Ond ar ôl aros yn yr ysbyty i gael fy mhwyse gwaed i lawr, ges i'n anfon adre, a mwy neu lai anghofio am y peth.

Dros ugain mlynedd yn ddiweddarach, ro'n i a ngwraig Donna yn cael trafferth cael plant, a phan es i i'r ysbyty, roedd y doctoriaid yn synnu pa mor wael o'n i. Disgrifiodd un doctor fi fel "dying on his feet".

Roedd yr aren erbyn hynny yn gweithio llai na 50% ac yn gwaethygu. Dechreuais i gael dialysis yn Ionawr 2007 a chael trawsblaniad aren ym Mehefin yr un flwyddyn yng Nghaerdydd. Mae'r aren mewn 'poced' bach ar dop fy nghoes i, gan ei fod yn haws cyrraedd y bledren o fan'no.

Pan mae organ ar gael, mae'r pencadlys ym Mryste yn ffonio rhestr o bobl sy'n aros, ac yn gadael i'r ffôn ganu pum gwaith cyn symud ymlaen i'r enw nesaf ar y rhestr. Fi oedd yr ail alwad ffôn, gan fod y person cyntaf heb ateb - am lwcus!

Ro'n i yn yr ysbyty am wythnos ac yn ôl ar y radio bythefnos yn ddiweddarach. Ro'n i'n teimlo fel taswn i wedi cael ail gyfle ar fywyd, ac felly ddim eisiau methu eiliad yn fwy.

Dwi'n cymryd tabledi anti-rejection bob 12 awr, ac yn mynd i gael check-up bob tri mis - a byth ofn mynd at y doctor os nad ydw i'n teimlo'n dda, yn enwedig gan mai aren 'ail-law' yw e.

Bellach, mae gan Donna a fi fab 5 oed, Cian, a dwi'n gweithio ar ³ÉÈË¿ìÊÖ Radio Cymru. Dwi'n teimlo fel tase fy mreuddwydion i wedi dod yn wir - a fi'n deffro bob bore yn ddiolchgar mod i yma!

Yn 1991, cefais ddiagnosis o afiechyd ar yr iau - Primary Billiary Cirrosis. Yn Ebrill 2012, yn dilyn canlyniadau abnormal i brawf gwaed, ges i'r cadarnhad fy mod i angen trawsblaniad iau, a'm rhoi ar y rhestr trawsblaniad ym mis Gorffennaf.

Roedd fy nhrawsblaniad ar 8 Medi 2012. Ffeindiais allan wedyn mai dim ond rhyw 48 awr arall y byswn i wedi byw petai'r trawsblaniad heb ddigwydd.

Daeth y iau gan ddynes o Gaeredin, a dwi'n fythol ddiolchgar i'w theulu am ganiatáu i'r trawsblaniad ddigwydd.

Cymerodd hi eithaf hir i mi ddod dros bethau. Roeddwn i, wrth gwrs, yn ddiamynedd, ond roedd rhaid i mi wrando ar fy nghorff a gorffwyso, er mi 'nes i lwyddo i chwarae gêm golff naw twll yn y gystadleuaeth Nadolig!

Rydw i nawr yn cael check-up bob chwe mis a byddai'n cymryd immunosuppressants am weddill fy mywyd gan y bydd fy nghorff yn ceisio gwrthod fy iau am byth.

Pan o'n i yn yr ysbyty, soniodd rhywun am y Gemau Trawsblaniad, ac roedd y doctoriaid yn tynnu fy nghoes y byswn i'n gallu cymryd rhan a gwella fy handicap.

Cymerais ran yng Ngemau Trawsblaniad Prydain yn Awst 2014, ac ennill medalau aur ac arian am chwarae golff, ac o ganlyniad, cael fy newis i chwarae yn Ngemau Trawsblaniad y Byd yn yr Ariannin yn Awst eleni.

Roedd cael bod yn y Gemau yn brofiad anhygoel - ro'n i mor falch o fod yn cynrychioli tîm Prydain. Roedd 'na 115 o athletwyr yn y tîm, a daethon ni i 'nabod a chefnogi ein gilydd yn ein campau gwahanol.

Ennill fy medal aur mewn golff oedd uchafbwynt fy mywyd. Dydi hi ddim rhy ddrwg, cynrychioli dy wlad am y tro cyntaf yn 63 oed!

Rydw'n mwynhau siarad gyda phobl am y Gyfraith Rhoi Organau newydd yng Nghymru.

Yn aml, ar y dechrau, dydyn nhw ddim yn poeni rhyw lawer, ond mae hyn yn newid pan maen nhw'n cael siarad efo rhywun sydd wedi cael trawsblaniad.

Dwi wir yn meddwl fod y newid yn y gyfraith yn beth da, hyd yn oed os ond i wneud pobl i feddwl amdano a siarad â'u teuluoedd am y peth.

Yn aml dwi'n meddwl tybed pam ges i'n achub - dwi ddim yn meddwl mai dim ond i chwarae golff oedd o!!

Gobeithio, syched a chysgu....

Dyna oedd fy mywyd i pan oeddwn ni'n aros i gael trawsblaniad. Gobeithio fyddai'r alwad hwnnw'n dod cyn iddi fynd yn rhy hwyr, syched ofnadwy am unrhywbeth i'w yfed - achos mod i ond yn cael yfed 300ml y dydd (llai na chan o ddiod) a chysgu drwy'r amser achos doedd gen i ddim egni o gwbl.

Cefais y diagnosis pan oeddwn ni'n naw oed, a chael gwybod "rhyw ddydd yn y dyfodol pell, fyddi di angen aren newydd". Pan o'n i'n 15 oed, 'naeth yr arennau fethu'n gyfan gwbl.

Roedd hi'n beth anodd iawn i ddygymod 'a, i feddwl ei bod hi'n amser mor bwysig ym mywyd fy ffrindiau: pawb yn arbrofi gydag alcohol am y tro cyntaf, rhai'n mynd i bartïon, cyfnod boom y ffonau symudol a'r hair straighteners. Yn anffodus dim fel 'na aeth hi i fi.

Tra oedd fy ffrindiau i allan yn joio, roeddwn i'n gaeth i beiriant dialysis am naw awr y nosweth. Hyd yn oed petawn i wedi gallu mynd allan i ddawnsio fyddwn ni wedi ei gweld hi'n anodd achos, doedd gen i ddim egni o gwbl - roedd hi'n job i godi a mynd i'r ysgol!

A doedd dim pwynt trio cadw lan â'r ffasiynau diweddara' achos fod fy wyneb i wedi chwyddo lan oherwydd steroids, fy ngwallt i'n cwympo mas ac roeddwn ni'n wyn fel y galchen - 'sai'n meddwl welech chi'r look yna mewn unrhyw gylchgrawn i ferched ifanc.

Ond ar ôl dwy flynedd o aros, ar 28 o Chwefror 2002, fe ddaeth yr alwad - roedd yna aren i mi.

Ma' rhaid i fi weud - fi ddim yn berson crefyddol ond roedd hwn fel gwyrth. Unwaith dechreuodd fy ngwaed i lifo drwy'r aren newydd daeth rhyw deimlad o ail gyfle. Roeddwn i'n llawn egni, llawn gobaith am y dyfodol.

Dywedodd y doctoriaid wrtha i fyddwn i'n cael mynd adre mewn 10-14 diwrnod... ond bu'r llawdriniaeth yn gymaint o lwyddiant o'n i adre'n gwylio 'Dawson's Creek' dridiau'n ddiweddarach a nôl yn yr ysgol wythnos ar ôl hynny.

A dwi ddim 'di edrych nôl.

Efallai ei bod hi'n haws arna i achos fod gen i esgus i fyw bywyd i'r eithaf... dwi'n gwybod sut beth yw gorwedd mewn gwely yn aros i fy mywyd ail-ddechrau.

Ers cael y trawsblaniad, dwi 'di teithio'r byd, dysgu iaith newydd, wedi bod yn gyflwynydd teledu, wedi byw mewn campervan, wedi concro Machu Picchu, wedi goroesi yn jwngwl Borneo... ac mae'r diolch I GYD i'r person hwnnw wnaeth y penderfyniad anodd iawn i ymuno â'r gofrestr rhoddwyr organau.

Y rhodd orau gefais i erioed!