³ÉÈË¿ìÊÖ

Mae arbenigwyr yn ffyddiog y gallan nhw ddatblygu ffyrdd newydd i helpu cleifion sydd wedi cael strôc ddychwelyd i'r gwaith yn sgil ymchwil newydd blaenllaw gafodd ei gynnal yng Nghymru.

Dangosodd yr astudiaeth fod cyflymder cerdded claf iau sydd wedi cael strôc yn ffactor allweddol o ran darogan a fyddan nhw'n gallu dychwelyd i fyd gwaith yn y pendraw.

Cafodd yr ymchwil ei arwain gan dîm o Brifysgol Metropolitan Manceinion ond mae'n seiliedig ar astudiaeth o 46 o gleifion yng Nghymru.

Y gobaith yw y bydd y canlyniadau yn arwain at ddatblygu therapïau newydd wedi eu teilwra ar gyfer cleifion strôc iau allai gael eu mabwysiadu ar draws y byd.

Yn gyn-filwr - ac yn ŵr ffit, newydd ddathlu ei ben-blwydd yn 38 mlwydd oed, wnaeth Trefor Jones o ardal Porthmadog erioed ystyried y gallai gael strôc.

Ond dyna'n union ddigwyddodd iddo'r llynedd.

"Gesh i gur pen mawr. O'n i yn dreifio. Nath coes fi stopio gweithio...Gesh i reid mewn ambiwlans i Ysbyty Gwynedd a wedyn mynd o Ysbyty Gwynedd i Lerpwl i Walton i gael operation i relievio bleed, clot yn pen fi."

Roedd sylweddoli ei fod wedi cael strôc yn sioc fawr, meddai.

"O'n i ddim yn coelio fo achos bod fi mor ifanc. Dydy strôcs ddim yn digwydd i bobl ifanc, dyna o'n i yn meddwl."

Mae ei fywyd meddai wedi "newid".

"Dydy o ddim yn un fath. Fedrai'm rhedeg. Fedrai'm cerdded yn iawn."

Erbyn hyn mae cyhyrau Trefor yn ailddysgu sut mae cerdded, a'r nod maes o law yw cyflymu'r camau.

A hynny oherwydd bod ymchwil newydd am y tro cyntaf yn dangos - os gall Trefor gyrraedd ar gyflymder o dair troedfedd yr eiliad yna mae'n llawer mwy tebygol o allu mynd yn ôl i weithio yn y pendraw, rhywbeth sydd yn nod personol iddo.

Karl Jackson - ffisiotherapydd arbenigol strôc yn Ysbyty Gwynedd - yw un o awduron yr ymchwil.

"Mae lot o bobl, peth cynta' maen nhw'n d'eud ar ôl strôc ydy 'dwi isio cerdded'. Ac wedyn ar ôl cerdded, 'dwi isio mynd nôl i gwaith.

"Mae'r bobl ifanc sydd wedi cael strôc, mae ganddyn nhw deuluoedd. Mae ganddyn nhw financial commitments. Ac mae hynny yn cael effaith ar lot o'r recovery ar ôl strôc. Mae gallu iwsio rwbath fel'ma i helpu stroke patients, mae'n gallu bod o fudd yn y dyfodol."

Y gobaith yw y bydd yr ymchwil yn arwain at ddatblygu therapïau newydd wedi'u teilwra'n benodol ar gyfer cleifion strôc iau, allai gael eu mabwysiadu ar draws Cymru, ac yn fyd-eang.

Ar hyn o bryd mae llawer iawn o ffisiotherapi yn digwydd dan do mewn cartrefi, clinigau ac ysbytai.

Mae'r tîm ymchwil bellach yn ystyried manteision hyfforddi yn yr awyr agored - er enghraifft, drwy fynd â chleifion iau sydd wedi cael strôc ar deithiau cerdded i lefydd fel Bannau Brycheiniog.

Dros gyfnod o ddegawd, ar draws y byd mae nifer y cleifion dan 65 oed sy'n cael strôc wedi cynyddu 40%.

Ond yn aml iawn mae'r therapïau sydd ar gael yn seiliedig ar beth sy'n gweithio orau i gleifion hŷn.

Y gobaith yw y bydd yr ymchwil newydd yn gam mawr yn yr ymdrech i helpu cleifion fel Trefor i fynd yn ôl i'r gwaith ac ailafael yn eu bywydau.