³ÉÈË¿ìÊÖ

Fe allai 2024 fod y flwyddyn waetha' eto, o ran nifer y mudwyr sy'n marw wrth geisio croesi'r moroedd, yn ôl un o asiantiaethau'r Cenhedloedd Unedig.

Eisioes mae 56 wedi boddi, meddai'r asiantaeth, wrth geisio croesi Mor Udd yn unig.

Mae un elusen sydd wedi'i lleoli ym Mro Morgannwg i hyfforddi chwilio ac achub ar y môr, yn dweud bod eu myfyrwyr, sy'n dod o bob cwr o'r byd, yn gynyddol rwystredig am y camwybodaeth a'r twyllo sy'n digwydd wrth ddenu pobl i beryglu'u bywydau fel hyn.

Mae elusen Atlantic-Pacific, sydd â'i bencadlys yng Ngholeg yr Iwerydd yn Sain Dunwyd yn darparu cychod achub ac hyfforddi criw.

Yn ôl ei sylfaenydd, Robin Jenkins, sydd â phrofiad personol o gymryd rhan mewn ymdrechion achub, mae Môr y Canoldir yn "llawn sgerbydau [ac] mae'n sefyllfa dywyll, erchyll".

Mae Sefydliad Rhyngwladol dros Fudo (IOM) y Cenhedloedd Unedig yn cadw cofnodion o nifer y mudwyr sy'n marw neu'n diflannu ers degawd, ac fe allai 2024, medden nhw, fod y fwyaf difrifol eto.

Y llwybr ar draws canol Môr y Canoldir yw'r dull prysuraf i gyrraedd gwledydd yr Undeb Ewropeaidd.

Dyma'r llwybr mwyaf peryglus hefyd.

Hyd at ddechrau Tachwedd roedd 157,000 o bobl wedi croesi'r môr i Ewrop.

Cofnodwyd 1,983 o farwolaethau gan y Sefydliad Rhyngwladol ar gyfer Ymfudo (IOM).

Dywed Robin Jenkins: "Nid yn unig mae pobl mewn cyflwr truenus pan maen nhw'n cael eu hachub.

"Maen nhw wedi profi taith hir o drallod, wedi cael eu hecsbloetio a'u harteithio, wedi wynebu'r arswyd o adael cartre, ac mae nifer fawr o bobl wedi gadael eu cartrefi'n gwybod na fyddan nhw'n ei weld eto."

Yn wreiddiol o Lanilltud Fawr, fe wnaeth Robin Jenkins a chriw Sea-Watch, sefydliad sy'n cynorthwyo ym Môr y Canoldir, achub 32 o bobl - plant a babanod yn eu plith.

Roedden nhw oll ar gwch dingi bychan oedd yn gwbl anaddas i'r môr.

Mae sawl rheswm pam bod pobl yn mudo fel hyn, meddai Mr Jenkins, ond yn bennaf "rhyfel, gorthrwm a thlodi" yw'r cymhelliad.

Ychwanegodd bod cambwybodaeth am y sefyllfa'n cyfrannu at y broblem,

"Mae rhai'n talu £15,000. Mae'r bobl yn cael gwbod bod hyn yn mynd i fod yn hawdd. Maen nhw'n cael gwbod y bydd yn ddiogel a bod yr Undeb Ewropeaidd yn barod i'w croesawu â dwylo agored."

Ond nid dyna'r gwirionedd.

Mae gwaith elusen Atlantic-Pacific yn adleisio hanes Coleg yr Iwerydd. Yno yn y 1960au y cafodd cychod RIB eu cynllunio.

Gyda'u gwaelodion cadarn ac ochrau hyblyg yn llawn aer, mae'r cychod yma bellach yn cael eu defnyddio'n eang - fel cychod hamdden gan y lluoedd arfog ac, yn allweddol, er mwyn achub bywydau.

Fe werthodd y Coleg y patent a hawliau cychod RIB i elusen y bad achub, yr RNLI am £1.

Mae'r berthynas yna, medde Emma Barnett, aelod o staff Coleg yr Iwerydd, wedi talu ar ei ganfed.

Dywedodd: "Heddi, mae'r myfyrwyr yn cael eu hyfforddi nid yn unig mewn adeiladu cychod ond hefyd maen nhw'n dysgu sgiliau achub bywyd, diolch i'r bartneriaeth gyda Atlantic-Pacific."

Ymhlith myfyrwyr y Coleg sy'n cael eu hyfforddi gan elusen Atlantic Pacific mae Finley ac Efa. Mae'r ddau'n awyddus i fynd i ranbarth Môr y Canoldir i gynorthwyo.

Yn ôl Finley mae elusen AP yn "rhoi'r siawns i ni ddysgu'r sgiliau sydd eu hangen.

"Y prif ffordd ry'n ni'n trio helpu yw stopio boddi byd-eang. Trwy AP gallwn ni helpu yn uniongyrchol... gallwn ni stopio siarad am byti fe ac actually mynd yna i'r llefydd sydd angen yr help a mynd i wneud gwahaniaeth."

Dwedodd Efa: "Nawr bo' fi 'di dysgu am y pwysigrwydd, pa mor bwysig yw e yn ein byd ni heddiw, fi wir yn teimlo'n rhan ohono fe, bo' fi'n barod i achub bywydau, dysgu sgiliau a datblygu ar y dŵr bob wythnos.

"Fi wir yn mynd i ddefnyddio fe ar ôl gadael Coleg yr Iwerydd."

Yn ôl Robin Jenkins "mae pobl ifanc yn gweld y naratif ofnadwy yma'n digwydd ar y teledu ac yn dweud 'na alla' i ddim gwylio mwy o hyn, mae'n rhaid i fi gymryd rhan'."

Mae rhai o gyn-fyfyrwyr y Coleg - fel Theo Tran, 25, sydd o Fietnam yn wreiddiol -eisoes wedi bod yn cynorthwyo ym Môr y Canoldir.

Mae wedi dychwelyd i'r Coleg i hyfforddi eraill. Mae'r gwaith achub yn galed, meddai, ond mae'n dod â "balchder bo' chi'n gwneud y peth cywir".

Eleni eto mae sawl achos wedi bod lle mae sawl person wedi boddi wrth geisio croesi'r sianel i'r Deyrnas Unedig.

Ar 3 Medi bu farw 12 o bobl oddi ar arfordir Ffrainc - chwech o blant a menyw feichiog yn eu plith. Fis yn ddiweddarach bu farw pedwar arall, gan gynnwys bachgen dyflwydd oed, wrth i bobl gael eu "gwasgu dan draed" ar ddau gwch yn llawn mudwyr.