���˿���

Mae llawer o adweithiau, fel llosgi tanwydd, yn anghildroadwy – maen nhw’n cwblhau a dydy hi ddim yn hawdd eu gwrthdroi nhw. Mae adweithiau cildroadwy’n wahanol. Mewn adwaith cildroadwy, mae’r cynhyrchion yn gallu adweithio i gynhyrchu’r adweithyddion gwreiddiol eto.

Wrth ysgrifennu hafaliadau cemegol adweithiau cildroadwy, dydyn ni ddim yn defnyddio’r saeth un ffordd arferol. Yn lle hynny, rydyn ni’n defnyddio dwy saeth â hanner pen saeth yr un (⇌). Mae'r saeth uchaf yn pwyntio i’r dde, a’r saeth isaf yn pwyntio i’r chwith.

Er enghraifft:

amoniwm clorid ⇌ amonia + hydrogen clorid

NH₄Cl(s) ⇌ NH₃(n) + HCl(n)

Mae’r hafaliad yn dangos bod amoniwm clorid (solid gwyn) yn gallu dadelfennu i ffurfio amonia a hydrogen clorid. Mae hefyd yn dangos bod amonia a hydrogen clorid (nwyon di-liw) yn gallu adweithio i ffurfio amoniwm clorid unwaith eto.

Mae’r sioe sleidiau hon yn dangos adwaith cildroadwy sy’n cynnwys copr(II) sylffad anhydrus gwyn a chopr(II) sylffad hydradol glas. Yr hafaliad ar gyfer hyn yw:

copr(II) sylffad anhydrus + dŵr ⇌ copr(II) sylffad hydradol

CuSO₄(s) + 5H₂O(h) ⇌ CuSO₄·5��₂O(s)

Sylwa fod angen gwres i dynnu dŵr o gopr(II) sylffad hydradol, felly mae hon yn broses endothermig. Mae’r broses wrthdro (ychwanegu dŵr at gopr(II) sylffad anhydrus) yn broses ecsothermig. Mae’r egni sy’n cael ei amsugno yn y blaenadwaith yn hafal i’r egni sy’n cael ei ryddhau yn yr ôl-adwaith.

Rydyn ni’n defnyddio’r adwaith rhwng copr(II) sylffad anhydrus a dŵr fel prawf am ddŵr. Mae’r solid gwyn yn troi’n las ym mhresenoldeb dŵr.

Mae adwaith cildroadwy tebyg yn digwydd rhwng cobalt(II) clorid anhydrus (sy’n las) a dŵr i gynhyrchu cobalt(II) clorid hydradol (sy’n binc). Mae gwresogi cobalt(II) clorid hydradol pinc yn gwneud iddo droi’n las.