Main content
Litir do Luchd-ionnsachaidh 1145
Litir do Luchd-ionnsachaidh le Ruairidh MacIlleathain. Litir 脿ireamh 1145. Roddy Maclean reads this week's letter for G脿idhlig learners.
Last on
Wed 30 Jun 2021
23:00
成人快手 Radio nan G脿idheal
More episodes
Corresponding Litir Bheag
An Litir Bheag 841
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 1145
Duration: 05:00
Litir 1145: Clach Cailleach nam Muc
Na bu tr脿ithe dhen bhliadhna seo, chuir mi cr矛och air leabhar mu dheidhinn ainmean-脿ite ann an Inbhir Nis agus anns an sg矛re mun chuairt. 鈥橲 e obair mh貌r a bh鈥� ann, ach ch貌rd e rium oir thug e cothrom dhomh s霉il a thoirt air iomadh 脿ite inntinneach timcheall a鈥� bhaile sa bheil mi a鈥� fuireach 鈥� aig 脿m nuair a bha e toirmisgte a dhol fada bhon dachaigh air s脿illibh Chovid-19.聽
鈥橲 iomadh ainm-脿ite s貌nraichte a sheasas nam chuimhne bhon rannsachadh a rinn mi, ach tha mi airson innse dhuibh mu fhear dhiubh. 鈥橲 e sin clach mh貌r ris an canar Clach Cailleach nam Muc. Tha i ann an Srath Narann, beagan mh矛ltean a-mach 脿 Inbhir Nis. 鈥橲 e srath br猫agha a th鈥� ann an Srath Narann, le dualchas G脿idhlig air leth.
Chuala mi an sgeul an toiseach bho dhithis anns an t-srath, ged nach robh iad buileach soilleir c脿鈥� robh a鈥� chlach. An uair sin, lorg mi cunntas le eachdraiche ionadail, Anndra Cuimeanach nach maireann. Sgr矛obh Anndra gur ann 脿 Eilean Le貌dhais a bha a鈥� chailleach. Bhiodh i a鈥� falbh eadar na glinn is srathan air gach taobh de Loch Nis le treud de mhucan. Bhiodh i a鈥� faighinn fasgadh fon chloich agus sin far an d鈥� fhuair i b脿s. Bha i air a h-ithe le a mucan fh猫in. Abair sgeul!
Lorg mi cunntasan eile mun chaillich. Sgr矛obh aon duine gun robh cuimhne aig fear 脿 Gleann Moireasdan oirre. Chaochail am fear sin aig 脿m a鈥� Chiad Chogaidh. Agus tha cunntas cl脿raichte air l脿rach-l矛n Tobar an Dualchais anns a bheil dithis a鈥� bruidhinn mun chaillich. Tha t猫 dhiubh ag r脿dh gun robh a seanmhair a鈥� toirt biadh don chaillich agus gun do leig i leatha 鈥� i fh猫in agus a mucan 鈥� fuireach anns an t-sabhal aice.
Tuigidh sibh gun robh mi airson a鈥� chlach a lorg! Ge-t脿, cha robh fiosrachadh mionaideach anns na cunntasan mun 脿ite san robh i. Lorg mi clachan a bha m貌r gu le貌r ach cha robh cumadh ceart air gin dhiubh. Cha robh p矛os a鈥� stobadh a-mach a bheireadh fasgadh do chailleach mar a bha na cunntasan a鈥� cumail a-mach.
Bha mi an impis an gnothach a leigeil seachad nuair a thachair mi ri Alasdair Foirbeis, tuathanach 脿 Srath Narann le buntanas fada don 脿ite. 鈥極, Clach Cailleach nam Muc,鈥� thuirt e, 鈥榯ha i air an fhearann agam fh矛n. Bheir mi ann thu, agus innsidh mi an st貌iridh dhut.鈥� Cha b鈥� e ruith ach leum!
Air latha sneachdach, thug Alasdair ann mi. Air mullach cnoc creagach ann am meadhan coille bheithe, bha clach 脿rd le talamh dubh f貌idhpe far nach robh an sneachd na laighe. 鈥楽in far an d鈥� fhuair a鈥� chailleach b脿s, air a h-ithe le a mucan fh猫in,鈥� thuirt Alasdair. Tha esan dhen bheachd gun do dh鈥檌th na mucan i an d猫idh gun do chaochail i gu n脿darrach.
Fhuair Alasdair an sgeul 脿 beul-aithris. Chan ann 脿 Le貌dhas a bha a鈥� chailleach, ach 脿 D霉n Magh Ghlais ** ann an Srath Fharagaig. Gach bliadhna bhiodh i a鈥� coiseachd a dh鈥橧nbhir Nis le a mucan airson an reic aig margaidh. Ghabhadh an turas aice d脿 latha. Bhiodh i a鈥� stad letheach-slighe gach rathad ann an 脿ite far nach cuireadh i dragh air daoine 鈥揻on chloich sin. Agus 鈥檚 e sin sgeul Cailleach nam Muc agus na cloiche aice ann an Srath Narann.
鈥橲 iomadh ainm-脿ite s貌nraichte a sheasas nam chuimhne bhon rannsachadh a rinn mi, ach tha mi airson innse dhuibh mu fhear dhiubh. 鈥橲 e sin clach mh貌r ris an canar Clach Cailleach nam Muc. Tha i ann an Srath Narann, beagan mh矛ltean a-mach 脿 Inbhir Nis. 鈥橲 e srath br猫agha a th鈥� ann an Srath Narann, le dualchas G脿idhlig air leth.
Chuala mi an sgeul an toiseach bho dhithis anns an t-srath, ged nach robh iad buileach soilleir c脿鈥� robh a鈥� chlach. An uair sin, lorg mi cunntas le eachdraiche ionadail, Anndra Cuimeanach nach maireann. Sgr矛obh Anndra gur ann 脿 Eilean Le貌dhais a bha a鈥� chailleach. Bhiodh i a鈥� falbh eadar na glinn is srathan air gach taobh de Loch Nis le treud de mhucan. Bhiodh i a鈥� faighinn fasgadh fon chloich agus sin far an d鈥� fhuair i b脿s. Bha i air a h-ithe le a mucan fh猫in. Abair sgeul!
Lorg mi cunntasan eile mun chaillich. Sgr矛obh aon duine gun robh cuimhne aig fear 脿 Gleann Moireasdan oirre. Chaochail am fear sin aig 脿m a鈥� Chiad Chogaidh. Agus tha cunntas cl脿raichte air l脿rach-l矛n Tobar an Dualchais anns a bheil dithis a鈥� bruidhinn mun chaillich. Tha t猫 dhiubh ag r脿dh gun robh a seanmhair a鈥� toirt biadh don chaillich agus gun do leig i leatha 鈥� i fh猫in agus a mucan 鈥� fuireach anns an t-sabhal aice.
Tuigidh sibh gun robh mi airson a鈥� chlach a lorg! Ge-t脿, cha robh fiosrachadh mionaideach anns na cunntasan mun 脿ite san robh i. Lorg mi clachan a bha m貌r gu le貌r ach cha robh cumadh ceart air gin dhiubh. Cha robh p矛os a鈥� stobadh a-mach a bheireadh fasgadh do chailleach mar a bha na cunntasan a鈥� cumail a-mach.
Bha mi an impis an gnothach a leigeil seachad nuair a thachair mi ri Alasdair Foirbeis, tuathanach 脿 Srath Narann le buntanas fada don 脿ite. 鈥極, Clach Cailleach nam Muc,鈥� thuirt e, 鈥榯ha i air an fhearann agam fh矛n. Bheir mi ann thu, agus innsidh mi an st貌iridh dhut.鈥� Cha b鈥� e ruith ach leum!
Air latha sneachdach, thug Alasdair ann mi. Air mullach cnoc creagach ann am meadhan coille bheithe, bha clach 脿rd le talamh dubh f貌idhpe far nach robh an sneachd na laighe. 鈥楽in far an d鈥� fhuair a鈥� chailleach b脿s, air a h-ithe le a mucan fh猫in,鈥� thuirt Alasdair. Tha esan dhen bheachd gun do dh鈥檌th na mucan i an d猫idh gun do chaochail i gu n脿darrach.
Fhuair Alasdair an sgeul 脿 beul-aithris. Chan ann 脿 Le貌dhas a bha a鈥� chailleach, ach 脿 D霉n Magh Ghlais ** ann an Srath Fharagaig. Gach bliadhna bhiodh i a鈥� coiseachd a dh鈥橧nbhir Nis le a mucan airson an reic aig margaidh. Ghabhadh an turas aice d脿 latha. Bhiodh i a鈥� stad letheach-slighe gach rathad ann an 脿ite far nach cuireadh i dragh air daoine 鈥揻on chloich sin. Agus 鈥檚 e sin sgeul Cailleach nam Muc agus na cloiche aice ann an Srath Narann.
Faclan na Litreach
Faclan na Litreach: Srath Narann: Strathnairn; Anndra Cuimeanach nach maireann: the late Andy Cumming; Gleann Moireasdan: Glenmoriston; a seanmhair: her grandmother; fiosrachadh mionaideach: detailed information; Alasdair Foirbeis: Alasdair Forbes; tuathanach: farmer; cumadh: shape; D霉n Mac Glais: Dunmaglass; Srath Fharagaig: Stratherrick; letheach-slighe: halfway.
Abairtean na Litreach
Abairtean na Litreach: Na bu tr脿ithe dhen bhliadhna seo: earlier this year; chuir mi cr矛och air leabhar: I finished a book; thug e cothrom dhomh s霉il a thoirt air iomadh 脿ite inntinneach: it gave me an opportunity to look at many interesting places; timcheall a鈥� bhaile sa bheil mi a鈥� fuireach: around the city in which I live; 鈥檚 iomadh ainm-脿ite s貌nraichte a sheasas nam chuimhne: many special place-names stand out in my memory; ged nach robh iad buileach soilleir c脿鈥� robh a鈥� chlach: although they weren鈥檛 entirely sure where the stone was; lorg mi cunntas le eachdraiche ionadail: I found an account by a local historian; gur ann 脿 Eilean Le貌dhais a bha a鈥� chailleach: that the old woman was from the Isle of Lewis; bhiodh i a鈥� falbh eadar na glinn is srathan air gach taobh de Loch Nis le treud de mhucan: she would go between the glens and straths on each side of Loch Ness with a herd of pigs; sin far an d鈥� fhuair i b脿s: that鈥檚 where she died; bha i air a h-ithe le a mucan fh猫in: she was eaten by her own pigs; abair sgeul: what a story; chaochail am fear sin aig 脿m a鈥� Chiad Chogaidh: that man died at the time of the First World War; gun do leig i leatha fuireach anns an t-sabhal aice: that she allowed her to stay in her barn; cha robh p矛os a鈥� stobadh a-mach: there wasn鈥檛 a piece sticking out; a bheireadh fasgadh do chailleach: that would provide shelter for an old woman; air an fhearann agam fh矛n: on my own land; cha b鈥� e ruith ach leum: I jumped at the chance; clach 脿rd le talamh dubh f貌idhpe: a high stone with black ground under it.
Puing-ch脿nain na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach: Clach Cailleach nam Muc 鈥�the stone of the old woman of the pigs鈥�. Notice that in a noun phrase of this nature only the final noun goes in the genitive form although the second one (cailleach) has a genitive meaning (鈥榦f the old woman鈥�). If muc were not there, the stone would be Clach na Caillich 鈥�the stone of the old woman鈥�.
Gn脿thas-cainnt na Litreach
Gn脿thas-cainnt na Litreach: aig 脿m nuair a bha e toirmisgte a dhol fada bhon dachaigh: at a time when it was forbidden to go far from home.
Broadcasts
- Sun 27 Jun 2021 22:30成人快手 Radio nan G脿idheal
- Wed 30 Jun 2021 23:00成人快手 Radio nan G脿idheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.