Main content

Litir do Luchd-ionnsachaidh 1029

Tha Ruairidh MacIlleathain air ais le Litir do Luchd-ionnsachaidh na seachdain sa. Litir 脿ireamh 1029.

Available now

5 minutes

Last on

Wed 10 Apr 2019 23:00

Clip

Litir 1029: A' Chuthag ann an Hiort

Bha mi a鈥� bruidhinn an t-seachdain sa chaidh mun chuthaig. Bidh an t-eun sin a鈥� tighinn a dh鈥橝lba gach bliadhna. Anns an t-seann aimsir, 始s ann ainneamh a bhiodh i a鈥� nochdadh ann an Hiort, ge-t脿. Nise, chan urrainn dhomh a r脿dh am bi i a鈥� dol a Hiort gu tric anns an latha a th鈥� ann. Ach tha cunntas aig M脿rtainn MacIlleMh脿rtainn dhen chuthaig ann an Hiort o chionn c貌rr is tr矛 cheud bliadhna.

鈥樖糞 ann ainneamh a bhios a鈥� chuthag ri a faicinn an seo,鈥� sgr矛obh MacIlleMh脿rtainn ann an A Late Voyage to St Kilda, 鈥榓gus sin ann an co-cheangal ri tachartasan 脿raidh, mar eisimpleir b脿s an uachdarain, MacLe貌id [Dh霉n Bheagain], no nuair a nochdas coigreach a tha cli霉mhor.鈥� Dh鈥檃idich MacIlleMh脿rtainn gun do rinn e g脿ire nuair a chuala e sin. Thuirt e ri muinntir an 脿ite nach robh e st猫idhichte air reusan.

Saoilidh mi gun do ghabh na Hiortaich a bheachd air an t-sr貌in. Thuirt iad gun robh fios aig an sinnsirean air an dearbh rud, agus dh鈥檌arr iad beachd a鈥� bh脿illidh air co-dhi霉 bha an fh矛rinn aca. Dhearbh am b脿illidh gun robh iad ceart. Ri a linn fh猫in agus ri linn athar, bha e f矛or. Bha grunnan de mhuinntir an eilein air a鈥� chuthag fhaicinn an d猫idh b脿s na dithis uachdaran mu dheireadh, agus b脿s na dithis bh脿illidhean mu dheireadh, agus goirid mus do nochd coigrich ann an Hiort.

Tha fhios gu bheil ceist agaibh. An do nochd a鈥� chuthag ann an Hiort goirid mus do nochd MacIlleMh脿rtainn fh猫in ann? Uill, nochd, a r猫ir muinntir an 脿ite. Bha na Hiortaich deimhinne gur e an Sgitheanach fh猫in a bu choireach ris, oir bha am ministear a bha cuide ris air a bhith ann an Hiort roimhe. Mar sin, chan e coigreach a bh鈥� ann.听

Tha beul-aithris anns an Eilean Sgitheanach a tha a鈥� cur ris an sgeul seo. Bhathar ag r脿dh, anns an t-seann aimsir, nuair a bha sluagh d霉thchasach a鈥� fuireach ann an Hiort, gun tachradh rudeigin annasach nuair a gheibheadh ceann-cinnidh nan Le貌dach b脿s. Nan tachradh e as t-samhradh, nuair a bhiodh cuthagan gu le貌r be貌 anns na coilltean timcheall Caisteal Dh霉n Bheagain, cha bhite a鈥� cluinntinn na cuthaig tuilleadh. Bhiodh na h-e貌in gu l猫ir a鈥� tr猫igsinn Dh霉n Bheagain agus a鈥� falbh a Hiort.

Bha iad nan teachdairean. Chaidh iad a Hiort airson innse do mhuinntir an 脿ite gun robh an uachdaran marbh. Agus thathar ag r脿dh, bliadhna a bha seo o chionn fhada, gun deach b脿ta 脿 D霉n Bheagain gu ruige Hiort airson innse do na daoine gun robh an ceann-cinnidh marbh. Ach bha na Hiortaich a鈥� caoidh a bh脿is mu-thr脿th. Bha fios aca mu dheidhinn. Bha na cuthagan air innse dhaibh!

Co-dhi霉 no co-dheth, tha an cunntas aig MacIlleMh脿rtainn de Hiort gu math inntinneach. Tha naidheachd bheag aige de long a chuir eathar a-mach air latha ci霉in gu S貌thaigh. Bha iad a鈥� faighinn uisge. Chunnaic na se貌ladairean uighean air leacan neadachaidh anns an eilean. Shreap fear dhiubh suas. Thug e a bhriogais dheth. Rinn e n脿dar de phoca dhith agus l矛on e le uighean i.

Bha Hiortaich ann an S貌thaigh an latha sin. Chunnaic iad a鈥� 鈥榤h猫irle鈥� a鈥� tachairt. Chaidh iad os cionn an duine agus leig iad clachan s矛os air. B鈥� fheudar dha teicheadh, a鈥� f脿gail a bhriogais, l脿n uighean, anns an eilean!

Faclan na Litreach

Faclan na Litreach: cunntas: account; M脿rtainn MacIlleMh脿rtainn: Martin Martin; a鈥� tr猫igsinn: abandoning; teachdairean: messengers; naidheachd: anecdote; shreap: climbed; m猫irle: theft.

Abairtean na Litreach

Abairtean na Litreach: anns an t-seann aimsir, 始s ann ainneamh a bhiodh i a鈥� nochdadh ann an Hiort: in olden times, it鈥檚 rarely that she would appear in St Kilda; a bhios a鈥� chuthag ri a faicinn an seo: that the cuckoo is seen here; tachartasan 脿raidh, mar eisimpleir b脿s an uachdarain: extraordinary occasions, such as the death of the proprietor; nuair a nochdas coigreach a tha cli霉mhor: on the arrival of some notable stranger; gun do rinn e g脿ire: that he laughed; nach robh e st猫idhichte air reusan: that it was not founded on reason; dhearbh am b脿illidh gun robh iad ceart: the steward confirmed that they were correct; an d猫idh b脿s na dithis uachdaran mu dheireadh: after the death of the two last landlords; goirid mus do nochd coigrich: shortly before a stranger appeared; bha na Hiortaich deimhinne gur e an Sgitheanach fh猫in a bu choireach ris: the St Kildans were sure that it was the Skyeman himself [Martin] that was responsible; gun tachradh rudeigin annasach nuair a gheibheadh ceann-cinnidh nan Le貌dach b脿s: that something strange would happen when the clan chief of the MacLeods died; anns na coilltean timcheall Caisteal Dh霉n Bheagain: in the woods around Dunvegan Castle, cha bhite a鈥� cluinntinn na cuthaig tuilleadh: the cuckoo would no longer be heard; gun robh an uachdaran marbh: that their landlord was dead; bha na Hiortaich a鈥� caoidh a bh脿is mu-thr脿th: the St Kildans were lamenting his death already; long a chuir eathar a-mach air latha ci霉in gu S貌thaigh: a ship that put a boat out on a calm day to Soay; uighean air leacan neadachaidh: eggs on a nesting ledge; rinn e n脿dar de phoca dhith agus l矛on e le uighean i: he made a sort of bag of it [the trousers] and he filled it with eggs.听

Puing-ch脿nain na Litreach

Puing-ch脿nain na Litreach: Ri a linn fh猫in agus ri linn athar, bha e f矛or: in his own day and in his father鈥檚 day, it was true. Ri linn is a useful phrase and usually the two words are adjacent eg ri linn nan R貌manach 鈥�in the time of the Romans鈥�; ri linn Napoleon 鈥�in Napoleon鈥檚 day鈥�. However when it commands a pronoun rather than a noun, the possessive form is used and the pronoun separates 鈥榬颈鈥� from 鈥榣颈苍苍鈥� eg ri mo linn fh猫in 鈥�in my day鈥�; ri a linn-sa 鈥�in her day鈥� [emphatic].

Gn脿thas-cainnt na Litreach

Gn脿thas-cainnt na Litreach: ghabh na Hiortaich a bheachd air an t-sr貌in: the St. Kildans took his opinion badly [on the nose].

Broadcasts

  • Sun 7 Apr 2019 22:30
  • Wed 10 Apr 2019 23:00

Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic

Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)

All letters

Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here

Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh

Letter To Gaelic Learners

Podcast