³ÉÈË¿ìÊÖ

Mae'r "tarfu enfawr" ar addysg disgyblion o ganlyniad i goronafeirws yn cael ei gydnabod, yn ôl pennaeth Cymwysterau Cymru, wrth i ddisgyblion ddisgwyl penderfyniad am arholiadau haf 2021.

Dywedodd Prif Weithredwr Cymwysterau Cymru, Philip Blaker fod cyfnodau clo ac o hunan-ynysu yn golygu bod myfyrwyr Safon Uwch a TGAU eleni yn wynebu "sefyllfa fwy anodd" na'r llynedd, a tharfu pellach i ddilyn o ganlyniad i'r clo byr.

Yn ôl Mr Blaker mae'r corff yn ystyried mesurau fyddai'n "symud i ffwrdd o arholiadau wedi'u hamserlennu" tra'n cynnal y "profiad o berfformio".

Fe fydd y Gweinidog Addysg Kirsty Williams yn cyhoeddi cynlluniau ar gyfer arholiadau haf 2021 ar ôl y clo byr.

Fe fydd plant ym mlwyddyn 9 a hŷn, gan gynnwys blynyddoedd TGAU a Safon Uwch, yn dysgu o adref am wythnos ar ôl hanner tymor fel rhan o'r mesurau gafodd eu cyhoeddi gan y Prif Weinidog Mark Drakeford ddydd Llun.

Dywedodd Mr Blaker y byddai Cymwysterau Cymru'n cyhoeddi eu cyngor i'r Gweinidog Addysg ar arholiadau haf 2021 yr wythnos nesaf.

"Llynedd, fe fethon ni a chynnal arholiadau", meddai.

"Eleni, ar ben hynny, mae'r tarfu i addysgu a dysgu."

"Yr hyn ry'n am ei wneud yw dod o hyd i ddull asesu sy'n deg, yn gadarn ac yn dileu'r ddibyniaeth, mor belled a bod modd, ar amserlenni, ond sy'n caniatáu iddyn nhw gael y profiad perfformiad yna."

Ar hyd Cymru mae athrawon a disgyblion wedi bod yn aros yn eiddgar am gyhoeddiad.

Un sydd wedi bod yn disgwyl am gadarnhad o'r hyn fydd i ddod ydy Guto Wyn, pennaeth Ysgol Glan y Môr, Pwllheli.

"Dwi'n meddwl mae'r aros ydy'r peth anodda' a dweud y gwir - er mwyn i'n athrawon ni fedru cynllunio a'n disgyblion ni fedru paratoi yn deg.

"Maen nhw eisiau gwybod beth fydd yr amgylchiadau, felly y peth cyntaf faswn i'n ei ofyn fasa am gyhoeddiad buan a chlir.

"Dydw i ddim yn meddwl ei bod yn rhesymol i roi cyfres o arholiadau fatha fyddai'n digwydd mewn blwyddyn arferol gyda disgyblion wedi colli cymaint o amser dysgu, ond dydw i ddim eisiau chwaith mynd i drefn yn union fel yr haf diwethaf.

"Doedd honno dim yn drefn berffaith o bell-ffordd, ond falle fod na le rhesymol i fynd i dir canol, lle mae graddau wedi eu gosod gan athrawon a wedyn o bosib chydig o brofion llai, llai ffurfiol na arholiadau llawn, ac yn sicr mae eisiau rhyw fath o broses o safoni, o gymedroli, o wneud y siŵr fod safon y cymhwyster yn de yr un fath - ond peidio mynd i sôn am gadw safonau yn debyg be'r oeddan nhw flynyddoedd cynt.

"Dwi'n meddwl mai'r ystadegau wnaeth y mwyaf o niwed yr haf diwethaf."

Mae ei neges i'r llywodraeth yn un syml: "Gwnewch benderfyniad clir, gwnewch o'n fuan a rhannwch wybodaeth glir hefo ni. Rhowch hyfforddiant glir i ni sut i wneud y gwaith yn iawn fel bod ein pobl ifanc ni gyd yn cael chwarae teg."

Pryderon disgyblion

Un o ddisgyblion blwyddyn 11 yn Ysgol Glan Môr ydy Cynan. Dywedodd fod y misoedd diwethaf wedi bod yn heriol wrth iddo baratoi ar gyfer ei arholiadau TGAU:

"Dwi'n meddwl mai'r peth anoddaf sydd wedi bod ydy fod athrawon ddim yno i'n helpu ni pan da ni'n gwneud y gwaith. Os fydde ni ddim yn deall rhywbeth fysa mam a dad ddim yn gallu dy helpu di, ond os fasa athrawon yna mi fasa ti'n deall mwy.

"Da ni wedi methu lot o gyfleoedd ond da ni jyst yn gorfod cario mlaen hefo be da ni'n gallu ei wneud a'r gorau da ni'n gallu ei wneud ar hyn o bryd."

Dywedodd Ella, sydd hefyd yn y un flwyddyn yn Ysgol Glan Môr, fod y misoedd diwethaf wedi bod yn rhai "anodd a chymhleth" gan nad oedd y disgyblion yn gwybod beth i'w ddisgwyl.

"Mae o yn anodd meddwl am y dyfodol, am beth ydan ni fod i'w wneud, os da ni ddim yn gwybod tan fisoedd cynt. Fasa'n well gen i wybod rŵan, paratoi a ballu, da ni ddim yn gwybod beth da ni fod i wneud - pa waith da ni fod i ddysgu, mae o i gyd yn gymhleth.

"Yn bersonol dwi ddim yn gallu gweithio adra. Dwi ddim yn gallu canolbwyntio oherwydd y ffaith bo fi adra, fedrai ddim meddwl am wneud gwaith ysgol, fedrai ddim canolbwyntio arno fo. Doeddwn i ddim yn gallu gwneud y rhan fwyaf o'r gwaith. Gorfod eistedd i lawr - yn enwedig pan roedd hi'n braf tu allan."

Anhrefn

Fe drodd canlyniadau haf 2020 i anhrefn ar ôl i ddegau o filoedd o'r graddau gafodd eu hamcangyfrif gan athrawon gael eu 'hisraddio' gan arwain yn y pendraw at dro pedol gan y llywodraeth.

Dywedodd Philip Blaker y gallai nhw fod "wedi gwneud pethau'n wahanol" ond nad oedd wedi ystyried camu i lawr, fel y gwnaeth pennaeth Ofqual yn Lloegr.

"Ry'n ni'n gwybod ein bod ni'n gorfod ailadeiladu hyder yn y system gymwysterau a hyder ynom ni fel rheoleiddiwr", meddai.

Wrth i ddisgyblion Cymru aros am benderfyniad, mae Lloegr a Gogledd Iwerddon wedi dweud y bydd arholiadau yn digwydd haf nesa, tra bod llywodraeth yr Alban wedi dweud y bydd asesiadau athrawon a gwaith cwrs yn cymryd lle arholiadau National 5, sy'n cyfateb a TGAU.

Dywedodd pennaeth Cymwysterau Cymru y byddai'r penderfyniadau mewn rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig yn cael eu hystyried er mwyn sicrhau nad yw dysgwyr yng Nghymru o dan anfantais.

Mewn fideo Twitter ddydd Llun dywedodd y Gweinidog Addysg, Kirsty Williams, ei bod yn aros am gyngor pwysig yn ymwneud ag arholiadau gan gynnwys casgliadau adolygiad annibynnol, ac y byddai'n gwneud cyhoeddiad ar ôl i'r clo byr ddod i ben wedi Tachwedd 9.

Fe fydd rhai disgyblion yn sefyll TGAU mewn pynciau craidd ym mis Tachwedd.

Dywedodd Plaid Cymru y byddai'n ailadrodd galwad i ganslo arholiadau haf 2021 mewn dadl yn y Senedd ar ddyfodol addysg ddydd Mercher.

"Os nad oedd eisoes yn amlwg o'r niferoedd uchel o ddisgyblion yn gorfod hunanynysu, dylai fod yn glir o'r cyhoeddiad yr wythnos hon y bydd blwyddyn ysgol 2020/21 wedi cael ei amharu cymaint - os nad mwy - na'r flwyddyn academaidd ddiwethaf", meddai Siân Gwenllian AS.

"Rhaid i Lywodraeth Cymru sicrhau na fydd ffiasgo Safon Uwch haf 2020 yn cael ei ailadrodd, drwy wneud datganiad ar unwaith na fydd arholiadau'n cael eu cynnal yn ystod haf 2021".