���˿���

Bho na 1500an gu meadhan nan 1700an, chaidh faisg air ceithir mìle Albannach a thoirt gu cùirt airson buidseachd. Chaidh mòran fhaighinn ciontach agus a chur gu bàs.

Dè th' ann am buidseachd, agus carson a bha eagal air daoine ro bhana-bhuidsichean?

Bha daoine a' creidsinn ann an draoidheachd o chionn nam mìltean bhliadhnaichean thar gach sìobhaltachd air an t-saoghal.

Bha draoidheachd glè thric air fhaicinn mar phàirt dhen t-saoghal nàdarra. Bha coltas ann gun robh cuid de dhaoine air chomas draoidheachd a chleachdadh. Ann an cuid de chultaran bha draoidheachd air fhaicinn mar chumhachd shònraichte nach robh ach aig cuid de dhaoine. Ann an cultaran eile, b' e rud a bh' ann an draoidheachd a ghabhadh ionnsachadh agus a chleachdadh.

Cha robh daoine a' faicinn draoidheachd mar rud a bha math no dona, ach ghabhadh a chleachdadh air adhbharan math no dona. Mar sin, cha robh e an-còmhnaidh a' ciallachadh gun robh cuideigin a dhèanadh draoidheachd na chùis-eagail.

Anns an àm a dh'fhalbh, cha robh uiread de dh'eòlas aig daoine air tinneas no air a' bhodhaig 's a tha againn an-diugh. Nuair a bha iad tinn, 's dòcha gun deidheadh iad gu �Ա𲹳���-����à�Բ����󲹾���� airson cobhair.

'S dòcha gum biodh luchd-slànachaidh air cungaidhean a dhèanamh le lusain agus planntraisean eile aig an robh dha-rìribh buannachdan meadaigeach, no 's dòcha gun robh cuideigin a' faireachdainn na b' fheàrr air sgàth 's gun robh iad a' creidsinn gun deach an leigheas. Ach aig an àm bhathar dhen bheachd gur e draoidheachd a bha a' leigheas dhaoine tinn. Bha daoine dhen bheachd gun robh geasagan, suaichnein, seudagan agus cungaidhean nan dòighean ceart air tinneas a leigheas.

Ach cha robh a bhith na do �Ա𲹳���-����à�Բ����󲹾���� na rud math, nas lugha na dh'obraicheadh an slànachadh.

Jonet Tailzour

Ann an 1633, bha Jonet Tailzour na �Ա𲹳���-����à�Բ����󲹾���� faisg air Alamhagh. Chaidh muinntir an àite na h-aghaidh nuair a shaoil iad nach do dh'obraich na leigheasan aice, no nuair a bha coltas gun robh tinneasan a' gluasad gu daoine eile no gu beathaichean.

Chaidh Janet fhaighinn ciontach de bhuidseachd le Cùirt Baile Shruighlea agus chaidh a fuadach às a' choimhearsnachd. Chaidh a feuchainn anns a' chùirt a-rithist, chaidh a faighinn ciontach agus a cur gu bàs.

Dìreach mar a ghabhadh draoidheachd a chleachdadh gus daoine tinn a leigheas, bhathar cuideachd a' creidsinn gum faodadh draoidheachd cron a dhèanamh no fiù 's daoine eile a mharbhadh, no an cuid a mhilleadh.

Ma bha cuideigin ag argamaid, no nam fàsadh cuideigin anns an teaghlach aca tinn, no nan tachradh droch rud dhaibh, bhathas a' creidsinn gun robh e mar thoradh air mallachd no draoidheachd chronail eile.

Mar eisimpleir, ann an 1634, bha Elizabeth Bathgate ann an argamaid ri breabadair air an robh George Sprott. Bhathar a' cur às leth Bathgate gun do reic i uighean draoidheil ris an teaghlach, agus gun do dh'adhbharaich sin at cho mòr ri ugh air pàiste Sprott agus gun do chaochail am pàiste. Chaidh a faighinn neoichiontach às dèidh sin.

B' e na prìomh chomharran air draoidheachd tinneas, no droch fhortan. Bha daoine a' creidsinn gun robh cumhachd aig bana-bhuidsichean thairis air an t-saoghal nàdarra. Mar sin, bha bàrr a' fàilligeadh, beathaichean tinn no fiù 's droch shìde gam faicinn mar thoradh air buidseachd.

Aig àm nuair a bha a' mhòr-chuid beò air an fhearann, dh'fhaodadh gin sam bith dhe na duilgheadasan sin a bhith a' ciallachadh nach b' urrainn teaghlach iad fhèin a bhiathadh no a chumail suas.

Co-dhiù bha iad a' cleachdadh draoidheachd airson daoine a chuideachadh no cron a dhèanamh orra, bha daoine a bha ri draoidheachd nam pàirt dhen choimhearsnachd aca. Bhiodh bana-bhuidsichean a' cleachdadh draoidheachd airson daoine a bu toigh leotha, no a bhiodh gam pàigheadh, a chuideachadh, agus bhiodh iad ga chleachdadh airson daoine air an deidheadh iad a-mach a leòn.

Isobel Cockie

Mar eisimpleir, ann an 1597, chaidh buidseachd a chur às leth Isobel Cockie nuair nach b' urrainn nàbaidh bainne a mhaistreadh airson ìm a dhèanamh. Chaidh cur às a leth cuideachd gun do chuir i mallachd air nàbaidh às dèidh argamaid mu cò leis a bha taigh.

Nuair a bha i anns a' chùirt, chaidh nòt a dhèanamh gun deach a pàigheadh mar neach-leighis bhon a bha i air deoch a thoirt do dh'fhear ri òl air a dèanamh le lusain, ìm agus cròch-dhearg a bha aige ri ghabhail trì tursan san latha.

Mar bu trice, bhiodh daoine a' feuchainn ri duilgheadasan a bh' aca fhuasgladh còmhla ri bana-bhuidsichean. San àbhaist, b' e am peanas bu mhiosa a deidheadh air bana-bhuidseach gum biodh i air a fuadach às a' choimhearsnachd.

Dh'atharraich creideasan mu na bha buidseachd a' gabhail a-steach thar ùine. Aig deireadh nan 1500an, bha an creideamh Crìosdail ag ràdh gun robh buidseachd agus draoidheachd olc agus gun robh buidseachd a' gabhail a-steach aonta ris an Diabhal.

Ann an dùthchannan Crìosdail mar Alba, bha an Diabhal a' cur barrachd eagail air daoine na rud sam bith eile.

Bha eagal air luchd-riaghlaidh agus air ceannardan air an sgàth fhèin agus slàinte spioradail nan dùthchannan aca. Bha Rìgh Seumas VI na h-Alba cinnteach gun do rinn bana-bhuidsichean cuilbheart airson a mharbhadh.

Bha eagal air daoine àbhaisteach airson am beatha, am beòshlaint agus an slàinte.

Aig na tachartasan sin, bha cuid a' creidsinn gun robh beathaichean, no fiù 's daoine gan ìobradh, le ìobairtich neoichiontach air an tabhann dhan Diabhal.

Ann an Alba, bhathar dhen bheachd gun robh clann, gu h-àraidh feadhainn nach robh air am baisteadh, ann an cunnart mòr.