C霉is-lagh a' Pheat' Uain
Walter Winans
漏 Wilfrid de Freitas, Montreal, Canada
B' ann bho ghn矛omhachas obair na r猫ile a bha athair Walter Winans air fhortan a dh猫anamh. Ghluais e a Shasainn nuair a bha e ochd bliadhna deug agus goirid an deidh sin fhuair e sealbh air saoibhreas athar, nuair a chaochail esan.
Ann an 1882, ghabh e oighreachd Chinn T脿ile air m脿l bho MhacCoinnich, an t-uachdaran, airson bliadhna thar fhichead. Th貌isich e a' gabhail 脿ite an d猫idh 脿ite fo mh脿l gus mu dheireadh gun robh an talamh a bh'aige a' s矛neadh bho Ceann a' Chnuic, ann an Gleann Moireasdan, air an taobh deas, gu Cill-Fhaolain, aig tuath, agus bho Loch Dhubhthaich, san 脿ird an iar gu deich m矛le bhon Mhanachainn, air taobh eile na d霉thcha.
Chaidh an d霉thaich sin gu l猫ir a chur fo fhr矛thean agus chaidh cruaidh 貌rdugh a thoirt dhan t-sluagh nach fhaodadh iad beathach caorach no mart a chumail. Bha an d霉thaich air a ghabhail thairis airson sealg agus bhiodh 脿ireamh gun chiall de na f猫idh air am marbhadh son sp貌rs a chumail ris an fheadhainn a bha losgadh orra. Nochd aithisg ann an Courier Inbhir Nis a bha a' cumail a-mach gun robh cuid den luchd-obrach aig Winans a' dochainn feadhainn a bha coiseachd na sg矛re agus gun deach rabhadh a thoirt do mhuinntir an 脿ite gun aoigheachd a thoirt don luchd-coiseachd. Bha seo airson nach deigheadh dragh a chur air na f猫idh gus am biodh Winans agus a chuideachd deiseil airson an cur ris a' ghunna.
Aig an 脿m seo mhothaich Uilleam Ros, a bha na 脿rd-sheirbheiseach aig Winans gun robh d脿 chaora a bhuineadh do Mhurchadh "Ruadh" MacRath anns an fhr矛th. Chaidh iarraidh air Murchadh an toirt air falbh agus rinn e sin.
B' e greusaiche bh'ann am Murchadh Ruadh a bha fuireach anns a' Ch脿rna Ghorm ri taobh Loch Dubhthaich. Chuir Murchadh na caoraich gu talamh tuathanaich, ann an Lianasaidh, air taobh eile Abhainn a' Chr貌, ach sia m矛osan an d猫idh sin mhothaich an Rosach dha d脿 oithisg leis air fr矛the Winans. Thachair seo a-rithist mu shia m矛osan an d猫idh sin agus gach uair fhuair Murchadh rabhadh l脿idir bhon Rosach.
Aon latha thug Murchadh an aire gun robh uan leis feumach air coimhead as a dh猫idh agus thug e leis dhachaigh e. N脿darrach gu le貌r cha do ch霉m an t-uan ri na cr矛ochan mar bu ch貌ir, agus an turas seo chaidh an lagh a mhaoidheadh air Murchadh mur a toireadh e an t-uan air falbh.
Chuir seo fearg air Murchadh agus b' ann a thuirt e gur ann a bha e smaoineachadh air tuilleadh chaorach agus b貌 fhaotainn agus gun robh "Dia agus daoine nas l脿idire na Maighstir Winans"
Leis an sin th脿inig litir lagha gu Murchadh agus chaidh a' ch霉is a thoirt mu choinneamh na c霉irte ann an Inbir Nis. Bha fear lagha comasach aig Murchadh Ruadh agus anns an Fhaoilleach, 1884, thug an Siorram a bhreithneachadh an aghaidh Winans. Cha do ghabh Winans ris an sin, ged-th脿, agus nochd a' ch霉is mu coinneamh 脌rd-Shiorram Siorrachd Rois agus chuir esan an lagh air taobh Winans.
Cha robh an gnothach seachad leis an sin, ge-t脿. Bha an naidheachd air sgaoileadh feadh na d霉thcha agus bha fios aig Murchadh MacRath gun robh a' mh貌r-chuid den t-sluagh air a thaobh. Bha fios aige cuideachd gu robh c貌irichean an t-sluaigh bhochd ann an cunnart nan cailleadh e.
Beachd M脿iri Mh貌r nan 脪ran air a' ch霉is.
A Ceann t-S脿ile nam b貌
Far an robh c貌mhnaidh nan s脿r,
Cuiribh Winans le chuid 貌ir
Mhanit貌ba a th脿mh.
Mura toir sibh buille chruaidh
Fhad 's a tha 'n tuagh na ur l脿imh,
Cumaidh iad sibh dol mun cuairt
Na ur truaghain gu br脿th.
Nach e cuid a bh' 脿s an ciall
Leig an t-srian 脿s an l脿imh,
Ghabh an gad air an robh an t-iasg
'S dubhan 's biathadh aig c脿ch.
B' i C霉irt an t-Seisein an D霉n 脠ideann an ath cheum. Ann an sin thug na Morairean breithneachadh an aghaidh Winans. Thuirt fear dhiubh "Far a bheil d脿 cheud acair de thalamh agus taigh ri taobh an rathaid gun challaid a' di貌n an fhearainn 's e rud ro-aingidh a bhiodh ann an talamh sin a ghleidheadh an aghaidh clann, no peata uain, no c霉, no cat le 貌rdugh bacaidh ch霉irt-lagha. Cha bhiodh e comasach do shluagh am be貌shlaint a chothachadh san 脿ite sin idir"
Air sg脿th a' cho-dh霉naidh laghail seo agus a chionn 's gun robh c貌irichean aig na Croitearan ann an lagh an d猫idh Achd P脿rlamaid, 1886 cha t脿inig Winans riamh do Chinn T脿ile an d猫idh sin agus chuir e dheth an oighreachd nuair a th脿inig a' chiad bhriseadh san aonta.
听
