Alasdair MacColla
Seumas Greumach, Marcas Mhontr貌is, 1612-1659. Bha e os cionn
nam feachdan G脿idhealach agus 脠ireannach an aghaidh nan C霉mhnantach ann
an 1644/45.
漏 Scottish National Portrait Gallery
Nuair a bha Alasdair MacColla (no MacDh貌mhnaill) na
bhalach 貌g bha na D貌mhnallaich agus na Caimbeulaich aig uganan
a ch猫ile. Bha iad air a bhith a' str矛 bho chionn fhada mu
dheidhinn c貌irichean fearainn agus mu c貌 aige a bhiodh l脿mh
an uachdair anns an sg矛re.
Rinn MacColla ainm dha fh猫in an toiseach anns an t-sr矛 ris an canar Cogadh nan Tr矛 R矛oghachdan. Bha na D貌mhnallaich air taobh nan R矛oghairean an aghaidh nan C霉mhnantach, a bha faighinn taic bho na Caimbeulaich.
Ann an 1644 bha MacColla os cionn na h-ionnsaigh a thug na R矛oghairean
an aghaidh nan C霉mhnantach ann an Alba. Bha smachd aige air mu 1500-2000
duine, a' mh貌r chuid dhiubh 脿 Ulaidh. Aig an 脿m seo
choinnich MacColla ri Seumas Greumach, Marcas Mhontr貌is, a bha cuideachd
a' toirt taic do na R矛oghairean. Ann an Cogadh S矛obhalta na
h-Alba fhuair Montr貌s agus MacColla buaidh aig Tippermuir, Obar Dheathain,
Inbhir L貌chaidh, Allt 脠ireann, Athfort agus Cill Saidhe.
Nuair a ghluais e an aghaidh nan Caimbeulach ann an Earra-Gh脿idheal rinn na daoine aig MacColla sgrios uabhasach air na s矛obhaltaich ann an d霉thaich nan Caimbeulach. Chuir MacColla 脿s do gach duine a dh'fhaodadh a bhith comasach seasamh na aghaidh, co dhi霉 a bha iad fo armachd gus nach robh. Air an adhbhar seo thugadh dha am far-ainm "Fear Tollaidh nan Taighean"
Air sg脿th na rinn a mhac ann an d霉thaich nan Caimbeulach chaidh athair MhicColla, a bha na phr矛osanach aca, a chur gu b脿s. Thug MacColla 脠irinn air agus chaidh e an l霉ib nan Co-Cheangalach 脠ireannach ann an 1647. Chaidh na saighdearan aige a sgapadh eadar feachdan Laighin is Mhumain, le MacColla fh猫in an l霉ib arm Laighin. Chaidh a' mh貌r chuid de na saighdearan aige a mharbhadh aig Bl脿r Chnoc Dhungain agus Blar Chocannuas, far an deach MacColla fh猫in a ghabhail mar phr矛osanach. Chaidh a chur gu b脿s le saighdearan Sasannach an d猫idh sin.
B' e saighdear s貌nraichte a bha ann agus bha comas air leth aige a chuid shaighdearan a chur ann an 貌rdugh cogaidh airson l脿mh an uachdair fhaighinn air a' n脿mhaid. Canar gur e esan a' chiad fhear a chuir saighdearan an aghaidh a' namhaid leis an ionnsaigh- cogaidh Gh脿idhealaich.
Tha cuimhne air Alasdair MacColla ann am b脿rdachd is 貌rain, gu h-脿raidh anns a' bh脿rdachd aig Iain D貌mhnallach (Iain L貌m )- "脪ran do Alasdair MacColla".
Alasdair nan Geurlann Sgaiteach,
Gheall thu 'n-d猫 a bhith cur 脿s daibh;
Chuir thu 'n retreut seach an caisteal,
Se貌ladh gl猫 mhath air an leantainn.
Alasdair nan geurlann guineach,
Nam biodh agad 脿rmainn Mhuile,
Thug thu air na dh' fhalbh dhiubh fuireach,
'S retreut air pr脿bar an duilisg.
Alasdair mhic Cholla Ghasta,
L脿mh dheas a sgoltadh nan caisteal,
Chuir thu 'n ruaig air Ghallaibh glasa
'S ma dh'貌l iad c脿l chuir thu 脿st' e.
