Main content

An Litir Bheag 858

Litir Bheag na seachdain sa le Ruairidh MacIlleathain. Litir 脿ireamh 858. Roddy Maclean is back with this week's short letter for G脿idhlig learners.

Available now

4 minutes

Last on

Sun 24 Oct 2021 14:30

Clip

An Litir Bheag 858

Bha mi ag innse dhuibh mu Uamh an Fhuamhaire no Church Cave ann an Eilean R貌naigh. Tha R貌naigh na eilean garbh, creagach. Ron naoidheamh linn deug, cha robh sluagh m貌r riamh a鈥� fuireach ann.聽

Mar sin, cuin a bha feum aig an t-sluagh air eaglais? Uill, bha anns an d脿rna leth dhen naoidheamh linn deug. Cheannaich marsantach Albannach, Se貌ras R猫anaidh, Ratharsair agus R貌naigh ann an ochd ceud deug, ceathrad 始s a tr矛 (1843). Bha R猫anaidh a鈥� cumail thr脿illean anns a鈥� Charibbean. Rinn e fortan. Fhuair e airgead-d矛olaidh bhon riaghaltas nuair a chuir iad casg air tr脿illeachd anns an 脤mpireachd. Agus 始s ann 脿s d猫idh sin a cheannaich e Ratharsair agus R貌naigh.聽

Tha droch chli霉 aig R猫anaidh. Dh鈥檉huadaich e suas ri ceud teaghlach 脿 ceithir bailtean deug ann an Ratharsair. Anns an d脿n aige, Sgreapadal, tha am b脿rd ainmeil Somhairle MacGill-Eain ag r脿dh:聽

R猫anaidh, a thog an tuath o cheithir bailtean deug ann an Eilean nam Fear M貌ra, Ratharsair Mh貌r nan Le貌dach...

Am measg nam bailtean a chaidh fhuadachadh, bha Sgreapadal air taobh an ear an eilein. Chaidh feadhainn de mhuinntir Sgreapadail gu ruige R貌naigh airson a bhith be貌 an sin cho math 始s a b鈥� urrainn dhaibh. Dh鈥櫭╥rich an sluagh ann an R貌naigh gu naoi fichead aig deireadh an naoidheamh linn deug. Anns an d脿n Sgreapadal, tha am b脿rd ag ainmeachadh na h-uamha mar a leanas ...

Uamha 始n Fhuamhaire 始n R貌naigh

agus a sreathan beaga chlach,

suidheachain fhear is bhan is cloinne

ag 猫isteachd ri Maighstir Ruairi

ag innse nach eil an seo baile mhaireas,

R猫anaidh ann no R猫anaidh 脿s.

B鈥� e Maighstir Ruairi An t-Urr. Ruairidh MacLe貌id, ogha aig seann uachdaran Ratharsair. B鈥� esan a鈥� chiad mhinistear aig an Eaglais Shaoir anns an Eilean Sgitheanach. Bhiodh e gu tric a鈥� searmonachadh ann an R貌naigh ann an Uamh an Fhuamhaire.

Thogadh eaglais far an robh na daoine a鈥� fuireach ann an R貌naigh aig toiseach an fhicheadamh linn. Ach lean baistidhean airson 霉ine mh貌r anns an uaimh. Chan eil seirbheisean gan cumail innte an-diugh. Ach tha fhios gum bi cuid de luchd-tadhail a鈥� d猫anamh 霉rnaigh innte bho 脿m gu 脿m.

The Little Letter 858

I was telling you about Uamh an Fhuamhaire or Church Cave on the Isle of Rona. Rona is a rough, rocky island. Before the nineteenth century, there was never big population living there.

Thus, when did the people need a church? Well, it was in the second half of the nineteenth century. A Scottish merchant, George Rainy, bought Raasay and Rona in 1843. Rainy was a slave owner in the Caribbean. He made a fortune. He got compensation money from the government when they banned slavery in the Empire. And it was after that that he bought Raasay and Rona.

Rainy has a bad reputation. He cleared up to a hundred families from fourteen townships in Raasay. In his poem, Screapadal, the famous poet, Sorley Maclean says:

Rainy, who cleared fourteen townships in the Island of the Big Men, Great Raasay of the MacLeods...

Among the townships that were cleared was Screapadal on the east side of the island. Some of the Screapadal folk went to Rona to live there as best they might. The population of Rona rose to 180 at the end of the 19th century. In the poem Screapadal, the poet names the cave as follows:

The giant鈥檚 cave in Rona

and its small rows of stones,

seats of men and women and children

listening to Maighstir Ruairi

telling that here is no abiding city

Rainy or no Rainy.

Maighstir Ruairi was the Rev. Roddy MacLeod, a grandson of the old landlord of Raasay. He was the first Free Church minister on Skye. He would often preach on Rona in the giant鈥檚 cave.

A church was built where the people were living on Rona at the start of the twentieth century. But baptims continued for a long time in the cave. No services are held there today. But I鈥檓 sure that some visitors pray there from time to time.

Broadcast

  • Sun 24 Oct 2021 14:30

All the letters

Tha gach Litir Bheag an seo / All the Little Letters are here.

Podcast: An Litir Bheag

The Little Letter for Gaelic Learners

An Litir Bheag air LearnGaelic

An Litir Bheag is also on LearnGaelic (with PDFs)

Podcast