Main content
Litir do Luchd-ionnsachaidh 1136
Litir do Luchd-ionnsachaidh le Ruairidh MacIlleathain. Litir 脿ireamh 1136. Roddy Maclean reads this week's letter for G脿idhlig learners.
Last on
Wed 28 Apr 2021
22:55
成人快手 Radio nan G脿idheal
More episodes
Corresponding Litir Bheag
An Litir Bheag 832
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 1136
Duration: 05:00
Litir 1136: Griogal Cridhe (3)
Cuiridh mi cr矛och an-diugh air a鈥� chunntas agam mun t-seann 貌ran 鈥楪riogal Cridhe鈥� 脿 Siorrachd Pheairt. 始S ann mu dheidhinn b脿s Ghriogair Ruaidh a tha e. A r猫ir choltais, 始s ann bho sheinneadairean ann an 脿iteachan eile 鈥� 始s d貌cha anns an Eilean Sgitheanach 鈥� a th脿inig an dreach 鈥楪riogal鈥� air ainm an duine.
Bha a bhanntrach, M貌r, troimhe-ch猫ile mu a bh脿s. Chan eil e soilleir am faca i fh猫in d矛-cheannachadh an duine aice. Ach sgr矛obh i mar gum faca:
始S ged tha mi gun 霉bhlan agam, 鈥橲 霉bhlan uil鈥� aig c脿ch;聽
鈥橲 ann tha m鈥� ubhal c霉bhraidh grinn, Is c霉l a chinn ri l脿r.
Bha i air a bhith ann an trom-ghaol leis an duine aice. Bha i a-nise l脿n mulaid. Sgr矛obh i:
Ged tha mnathan ch脿ich aig baile, Nan laigh鈥� 鈥檚 nan cadal s猫imh聽
鈥橲 ann bhios mis鈥� aig bruaich mo leapa, A鈥� bualadh mo dh脿 l脿imh.聽
Mar a bha mi ag innse dhuibh an t-seachdain sa chaidh, ph貌s M貌r fear eile an d猫idh b脿s Ghriogair. Ghabh i fh猫in 鈥楤aran cr矛on na dalach鈥� mar ainm air a c猫ile 霉r, co-dhi霉 na cuid b脿rdachd. 始S d貌cha gun robh taigh snog aige faisg air abhainn, ach b鈥� fhe脿rr leatha fhathast a bhith c貌mhla ri Griogair a-muigh sa choille no sa mhonadh:聽
鈥橲 m貌r a b鈥� annsa bhith aig Griogair, Air feadh coille 鈥檚 fraoich聽
Na bhith aig Baran cr矛on na dalach, An taigh cloich鈥� is aoil.聽
Agus seo d脿 rann eile a tha a鈥� d猫anamh soilleir cho m矛-thoilichte 始s a bha M貌r mun t-suidheachadh aice:
鈥橲 m貌r a b鈥� annsa bhith aig Griogair, Cur a chruidh don ghleann聽
Na bhith aig Baran cr矛on na dalach, 鈥橤 貌l air f矛on 鈥檚 air leann.
鈥橲 m貌r a b鈥� annsa bhith aig Griogair, Fo bhrata ribeach r貌in聽
Na bhith aig Baran cr矛on na Dalach, Gi霉lan s矛oda 鈥檚 sr貌il.聽
Tha M脿rtainn MacGhriogair agus e貌laiche eile 鈥� Virginia Blankenhorn 鈥� air s霉il gheur a thoirt air an 貌ran seo. Abair gu bheil eachdraidh mh貌r aige. Chaidh e bho bheul gu beul agus bho ghinealach gu ginealach airson cha mh貌r d脿 cheud gu leth bliadhna mus do nochd e ann an cl貌. Bha sin ann an ochd ceud deug, trithead 始s a tr矛 (1833). Nochd e bhon uair sin ann an grunn chruinneachaidhean sgr矛obhte.
Aig an aon 脿m, tha e coltach gun robh an t-貌ran a鈥� dol fhathast bho bheul gu beul ann an diofar sg矛rean dhen Gh脿idhealtachd. Chruinnich Frances Tolmie dreach dheth anns an Eilean Sgitheanach, agus bha an t-貌ran air a sheinn cuideachd anns na h-Eileanan Siar, eadar Le貌dhas agus Bhatarsaigh.聽
Bha e air a chruinneachadh a-rithist anns an fhicheadamh linn ann an Siorrachd Pheairt aig fear 脿 taobh Loch Tatha. Bha an dreach aigesan uabhasach coltach ri fear a bh鈥� ann an cl貌. Chan eil e soilleir an robh am fear seo air an t-貌ran ionnsachadh, gu 矛re co-dhi霉, bho fhaclan sgr矛obhte seach bho bheul-aithris. Ach tha e iongantach gun robh cuideigin 脿s an sg矛re 脿s an robh an t-貌ran fh猫in comasach air a sheinn ceithir cheud bliadhna an d猫idh do Mh貌r Chaimbeul a chruthachadh. Airson cr矛och a chur air mo chunntas, seo rann eile bhon 貌ran.
Ged bhiodh cur is cathadh ann, Is latha nan seachd sian;聽
Gheibheadh Griogair dhomhsa creagan, San caidlimid fo dh矛on.聽
Bha a bhanntrach, M貌r, troimhe-ch猫ile mu a bh脿s. Chan eil e soilleir am faca i fh猫in d矛-cheannachadh an duine aice. Ach sgr矛obh i mar gum faca:
始S ged tha mi gun 霉bhlan agam, 鈥橲 霉bhlan uil鈥� aig c脿ch;聽
鈥橲 ann tha m鈥� ubhal c霉bhraidh grinn, Is c霉l a chinn ri l脿r.
Bha i air a bhith ann an trom-ghaol leis an duine aice. Bha i a-nise l脿n mulaid. Sgr矛obh i:
Ged tha mnathan ch脿ich aig baile, Nan laigh鈥� 鈥檚 nan cadal s猫imh聽
鈥橲 ann bhios mis鈥� aig bruaich mo leapa, A鈥� bualadh mo dh脿 l脿imh.聽
Mar a bha mi ag innse dhuibh an t-seachdain sa chaidh, ph貌s M貌r fear eile an d猫idh b脿s Ghriogair. Ghabh i fh猫in 鈥楤aran cr矛on na dalach鈥� mar ainm air a c猫ile 霉r, co-dhi霉 na cuid b脿rdachd. 始S d貌cha gun robh taigh snog aige faisg air abhainn, ach b鈥� fhe脿rr leatha fhathast a bhith c貌mhla ri Griogair a-muigh sa choille no sa mhonadh:聽
鈥橲 m貌r a b鈥� annsa bhith aig Griogair, Air feadh coille 鈥檚 fraoich聽
Na bhith aig Baran cr矛on na dalach, An taigh cloich鈥� is aoil.聽
Agus seo d脿 rann eile a tha a鈥� d猫anamh soilleir cho m矛-thoilichte 始s a bha M貌r mun t-suidheachadh aice:
鈥橲 m貌r a b鈥� annsa bhith aig Griogair, Cur a chruidh don ghleann聽
Na bhith aig Baran cr矛on na dalach, 鈥橤 貌l air f矛on 鈥檚 air leann.
鈥橲 m貌r a b鈥� annsa bhith aig Griogair, Fo bhrata ribeach r貌in聽
Na bhith aig Baran cr矛on na Dalach, Gi霉lan s矛oda 鈥檚 sr貌il.聽
Tha M脿rtainn MacGhriogair agus e貌laiche eile 鈥� Virginia Blankenhorn 鈥� air s霉il gheur a thoirt air an 貌ran seo. Abair gu bheil eachdraidh mh貌r aige. Chaidh e bho bheul gu beul agus bho ghinealach gu ginealach airson cha mh貌r d脿 cheud gu leth bliadhna mus do nochd e ann an cl貌. Bha sin ann an ochd ceud deug, trithead 始s a tr矛 (1833). Nochd e bhon uair sin ann an grunn chruinneachaidhean sgr矛obhte.
Aig an aon 脿m, tha e coltach gun robh an t-貌ran a鈥� dol fhathast bho bheul gu beul ann an diofar sg矛rean dhen Gh脿idhealtachd. Chruinnich Frances Tolmie dreach dheth anns an Eilean Sgitheanach, agus bha an t-貌ran air a sheinn cuideachd anns na h-Eileanan Siar, eadar Le貌dhas agus Bhatarsaigh.聽
Bha e air a chruinneachadh a-rithist anns an fhicheadamh linn ann an Siorrachd Pheairt aig fear 脿 taobh Loch Tatha. Bha an dreach aigesan uabhasach coltach ri fear a bh鈥� ann an cl貌. Chan eil e soilleir an robh am fear seo air an t-貌ran ionnsachadh, gu 矛re co-dhi霉, bho fhaclan sgr矛obhte seach bho bheul-aithris. Ach tha e iongantach gun robh cuideigin 脿s an sg矛re 脿s an robh an t-貌ran fh猫in comasach air a sheinn ceithir cheud bliadhna an d猫idh do Mh貌r Chaimbeul a chruthachadh. Airson cr矛och a chur air mo chunntas, seo rann eile bhon 貌ran.
Ged bhiodh cur is cathadh ann, Is latha nan seachd sian;聽
Gheibheadh Griogair dhomhsa creagan, San caidlimid fo dh矛on.聽
Faclan na Litreach
Faclan na Litreach: d矛-cheannachadh: beheading; na h-Eileanan Siar: the Western Isles; Le貌dhas: Lewis; Bhatarsaigh: Vatersay.
Abairtean na Litreach
Abairtean na Litreach: Cuiridh mi cr矛och air a鈥� chunntas agam: I鈥檒l finish my account; 始s ann bho sheinneadairean ann an 脿iteachan eile a th脿inig an dreach 鈥楪riogal鈥�: it鈥檚 from singers in other places that the form 鈥楪riogal鈥� came; bha a bhanntrach, M貌r, troimhe-ch猫ile mu a bh脿s: his widow, Marion, was bereft about his death; 始s ged tha mi gun 霉bhlan agam: although I am without apples; 鈥檚 霉bhlan uil鈥� aig c脿ch: and others have all the apples; 鈥檚 ann tha m鈥� ubhal c霉bhraidh grinn, is c霉l a chinn ri l脿r: my own apple, fragrant and handsome has the back of his head on the ground; ged tha mnathan ch脿ich aig baile: though other men鈥檚 wives are at home; nan laigh鈥� 鈥檚 nan cadal s猫imh: lying and sleeping quietly; 鈥檚 ann bhios mis鈥� aig bruaich mo leapa: I鈥檓 at the edge of my bed; a鈥� bualadh mo dh脿 l脿imh: beating my hands (in grief); air feadh coille 鈥檚 fraoich: throughout wood and heather; na bhith aig Baran cr矛on na dalach: than with the stingy Baron of the river-meadow, an taigh cloich鈥� is aoil: in a house of stone and lime; fo bhrata ribeach r貌in: under a rough hairy cover; (a鈥�) gi霉lan s矛oda 鈥檚 sr貌il: wearing silk and satin; cha mh貌r d脿 cheud gu leth bliadhna mus do nochd e ann an cl貌: nearly 250 years before it appeared in print; ged bhiodh cur is cathadh ann: though there should be blizzards; is latha nan seachd sian: and a day of appalling weather; gheibheadh Griogair dhomhsa creagan: Gregor would find for me a small crag; san caidlimid fo dh矛on: where we鈥檇 sleep under shelter.
Puing-ch脿nain na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach: 鈥橲 m貌r a b鈥� annsa bhith aig Griogair: annsa is used to express love or attachment and it is a rather nice word, although less used today than in past generations. It is considered to be the (irregular) comparative form of the adjective toigh 鈥榓greeable, pleasing鈥� and like toigh it is often used with the preposition le. Is toigh leam 鈥�I like鈥�; is annsa leam 鈥�I prefer, really treasure鈥�. The past tense form is b鈥� annsa e.g. b鈥� annsa leam a bhith cuide ri mo ch脿irdean 鈥�I absolutely loved being with my friends鈥�.
Gn脿thas-cainnt na Litreach
Gn脿thas-cainnt na Litreach: co-dhi霉 na cuid b脿rdachd: at least in her poetry.
Broadcasts
- Sun 25 Apr 2021 22:25成人快手 Radio nan G脿idheal
- Wed 28 Apr 2021 22:55成人快手 Radio nan G脿idheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.