Main content
Litir do Luchd-ionnsachaidh 1133
Litir do Luchd-ionnsachaidh le Ruairidh MacIlleathain. Litir 脿ireamh 1133. Roddy Maclean reads this week's letter for G脿idhlig learners.
Last on
Wed 7 Apr 2021
23:00
成人快手 Radio nan G脿idheal
More episodes
Corresponding Litir Bheag
An Litir Bheag 829
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 1133
Duration: 05:00
Litir 1133: An Seanailear Wade (2)
C貌 an aon duine, a bharrachd air an r矛gh no banrigh, a th鈥� air ainmeachadh anns an laoidh n脿iseanta Bhreatannach? 始S d貌cha nach cuala sibh riamh an rann anns a bheil e air ainmeachadh. Cha bhi daoine ga sheinn an-diugh, cha chreid mi, air deagh adhbhar. Seo an rann:
Lord, grant that Marshal Wade
May, by thy mighty aid,
Victory bring.
May he sedition hush,
And, like a torrent, rush,
Rebellious Scots to crush.
God save the King.
Chan eil mi a鈥� dol a dhol an s脿s anns na poilitigs idir! Ach 始s e freagairt na ceiste a chuir mi 鈥� an Seanailear Se貌ras Wade. Bha mi ag innse dhuibh mu Wade an t-seachdain sa chaidh. Thog e rathaidean airm air a鈥� Gh脿idhealtachd.聽
Am measg na thog e, bha drochaid Obar Pheallaidh 鈥� a tha iongantach agus br猫agha. Anns an t-seann aimsir, bhathar a鈥� comharrachadh 鈥楾r矛 Iongantasan na h-Alba鈥� 鈥� the three wonders of Scotland. D猫 bh鈥� annta? Uill 鈥� drochaid Obar Pheallaidh, tobraichean Ghlinn Iucha is cluig Pheairt. Chan eil fhios a鈥檓 mu thobraichean Ghlinn Iucha is cluig Pheairt, ach tha drochaid Obar Pheallaidh na iongantas fhathast.聽
Ach carson a bhiodh fear-togail dhrochaidean is rathaidean air ainmeachadh ann an laoidh n脿iseanta Bhreatainn? Uill, a chionn 始s gun robh Wade cli霉mhor mar dhuine a sheasadh an aghaidh nan Seumasach. Thar nam bliadhnaichean, bha e air r猫isimeidean G脿idhealach a thogail a bha taiceil don riaghaltas. Bha iad air an cur c貌mhla mar Am Freiceadan Dubh.
Dh鈥檉h脿g Wade a鈥� Gh脿idhealtachd ann an seachd ceud deug is ceathrad (1740). Th脿inig am M脿idsear Uilleam Caulfeild na 脿ite mar fhear-togail rathaidean. Fhuair Wade 脿rdachadh dreuchd. Bha e a-nise na fheachd-mharasgal no fieldmarshal. Bha e thall ann am Fl脿nrais greis. Thill e a Shasainn ann an seachd ceud deug, ceathrad 始s a ceithir (1744) airson a bhith os cionn an airm gu l猫ir.
Carson, ma-th脿, nach e Wade a sheas an aghaidh arm nan Seumasach aig Bl脿r Ch霉il Lodair? Uill, ann am Bliadhna The脿rlaich, cha deach c霉isean ro mhath dha an aghaidh nan Seumasach ann an Sasainn. Chaidh na Seumasaich thar cr矛och Shasainn. Bha iad a鈥� d猫anamh air Lunnainn ach stad iad aig Derby. Bha Wade anns a鈥� Chaisteal Nuadh, an d霉il gun rachadh na Seumasaich thar na cr矛che aig Bearaig. Ach 始s ann a ghabh iad rathad Chathair Luail air taobh eile na d霉thcha 鈥� far an robh iad dhen bheachd gum faigheadh iad barrachd taic bhon mh貌r-shluagh.聽
Eadhon air an rathad air ais a dh鈥橝lba, cha do rinn Wade cron sam bith air na Seumasaich. Cha robh e furasta dha armailt mh貌r a ghluasad thar na d霉thcha eadar an Caisteal Nuadh agus Cathair Luail. Mar sin, thog e rathad airm eile 鈥� an turas seo ann an ceann a tuath Shasainn. Gu m矛-fhortanach dhuinn an-diugh, ge-t脿, ghoid iad m貌ran de na clachan airson an rathaid bho Bhalla Hadrian.
Chaochail Wade d矛reach d脿 bhliadhna an d猫idh sin aig aois seachdad 始s a c貌ig (75). Cha do ph貌s e riamh agus bha e beartach. Dh鈥檉h脿g e fortan. Chaidh c貌ig ceud not dhen t-s霉im a chleachdadh airson carragh-cuimhne a thogail dha ann an Abaid Westminster far a bheil e air a thiodhlacadh.
Lord, grant that Marshal Wade
May, by thy mighty aid,
Victory bring.
May he sedition hush,
And, like a torrent, rush,
Rebellious Scots to crush.
God save the King.
Chan eil mi a鈥� dol a dhol an s脿s anns na poilitigs idir! Ach 始s e freagairt na ceiste a chuir mi 鈥� an Seanailear Se貌ras Wade. Bha mi ag innse dhuibh mu Wade an t-seachdain sa chaidh. Thog e rathaidean airm air a鈥� Gh脿idhealtachd.聽
Am measg na thog e, bha drochaid Obar Pheallaidh 鈥� a tha iongantach agus br猫agha. Anns an t-seann aimsir, bhathar a鈥� comharrachadh 鈥楾r矛 Iongantasan na h-Alba鈥� 鈥� the three wonders of Scotland. D猫 bh鈥� annta? Uill 鈥� drochaid Obar Pheallaidh, tobraichean Ghlinn Iucha is cluig Pheairt. Chan eil fhios a鈥檓 mu thobraichean Ghlinn Iucha is cluig Pheairt, ach tha drochaid Obar Pheallaidh na iongantas fhathast.聽
Ach carson a bhiodh fear-togail dhrochaidean is rathaidean air ainmeachadh ann an laoidh n脿iseanta Bhreatainn? Uill, a chionn 始s gun robh Wade cli霉mhor mar dhuine a sheasadh an aghaidh nan Seumasach. Thar nam bliadhnaichean, bha e air r猫isimeidean G脿idhealach a thogail a bha taiceil don riaghaltas. Bha iad air an cur c貌mhla mar Am Freiceadan Dubh.
Dh鈥檉h脿g Wade a鈥� Gh脿idhealtachd ann an seachd ceud deug is ceathrad (1740). Th脿inig am M脿idsear Uilleam Caulfeild na 脿ite mar fhear-togail rathaidean. Fhuair Wade 脿rdachadh dreuchd. Bha e a-nise na fheachd-mharasgal no fieldmarshal. Bha e thall ann am Fl脿nrais greis. Thill e a Shasainn ann an seachd ceud deug, ceathrad 始s a ceithir (1744) airson a bhith os cionn an airm gu l猫ir.
Carson, ma-th脿, nach e Wade a sheas an aghaidh arm nan Seumasach aig Bl脿r Ch霉il Lodair? Uill, ann am Bliadhna The脿rlaich, cha deach c霉isean ro mhath dha an aghaidh nan Seumasach ann an Sasainn. Chaidh na Seumasaich thar cr矛och Shasainn. Bha iad a鈥� d猫anamh air Lunnainn ach stad iad aig Derby. Bha Wade anns a鈥� Chaisteal Nuadh, an d霉il gun rachadh na Seumasaich thar na cr矛che aig Bearaig. Ach 始s ann a ghabh iad rathad Chathair Luail air taobh eile na d霉thcha 鈥� far an robh iad dhen bheachd gum faigheadh iad barrachd taic bhon mh貌r-shluagh.聽
Eadhon air an rathad air ais a dh鈥橝lba, cha do rinn Wade cron sam bith air na Seumasaich. Cha robh e furasta dha armailt mh貌r a ghluasad thar na d霉thcha eadar an Caisteal Nuadh agus Cathair Luail. Mar sin, thog e rathad airm eile 鈥� an turas seo ann an ceann a tuath Shasainn. Gu m矛-fhortanach dhuinn an-diugh, ge-t脿, ghoid iad m貌ran de na clachan airson an rathaid bho Bhalla Hadrian.
Chaochail Wade d矛reach d脿 bhliadhna an d猫idh sin aig aois seachdad 始s a c貌ig (75). Cha do ph貌s e riamh agus bha e beartach. Dh鈥檉h脿g e fortan. Chaidh c貌ig ceud not dhen t-s霉im a chleachdadh airson carragh-cuimhne a thogail dha ann an Abaid Westminster far a bheil e air a thiodhlacadh.
Faclan na Litreach
Faclan na Litreach: rathaidean airm: military roads; Obar Pheallaidh: Aberfeldy; tobraichean Ghlinn Iucha: the wells of Linlithgow; cluig Pheairt: the bells of Perth; feachd-mharasgal: fieldmarshal; Fl脿nrais: Flanders; Bl脿r Ch霉il Lodair: The Battle of Culloden; chaochail: died.
Abairtean na Litreach
Abairtean na Litreach: C貌 an aon duine, a bharrachd air an r矛gh no banrigh, a th鈥� air ainmeachadh anns an laoidh n脿iseanta Bhreatannach?: who is the one man, in addition to the king or queen, who is named in the British national anthem?; 始s d貌cha nach cuala sibh riamh an rann: perhaps you have never heard the verse; cli霉mhor mar dhuine a sheasadh an aghaidh nan Seumasach: renowned as a man who would stand against the Jacobites; thar nam bliadhnaichean, bha e air r猫isimeidean G脿idhealach a thogail: over the years, he had raised Highland regiments; bha iad air an cur c貌mhla mar Am Freiceadan Dubh: they were amalgamated as The Black Watch; chaidh na Seumasaich thar cr矛och Shasainn: the Jacobites went across the English border; anns a鈥� Chaisteal Nuadh, an d霉il gun rachadh na Seumasaich thar na cr矛che aig Bearaig: in Newcastle, expecting that the Jacobites would cross the border at Berwick; 始s ann a ghabh iad rathad Chathair Luail air taobh eile na d霉thcha: they took the Carlisle route on the other side of the country; cha robh e furasta dha armailt mh貌r a ghluasad thar na d霉thcha: it wasn鈥檛 easy for him to move a big military force across the country; ghoid iad m貌ran de na clachan airson an rathaid bho Bhalla Hadrian: they stole many of the stones for the road from Hadrian鈥檚 Wall; cha do ph貌s e riamh agus bha e beartach: he never married and he was wealthy; chaidh c貌ig ceud not dhen t-s霉im a chleachdadh airson carragh-cuimhne a thogail dha: 拢500 of the sum was used to build a memorial for himself; ann an Abaid Westminster far a bheil e air a thiodhlacadh: in Westminster Abbey where he is buried.
Puing-ch脿nain na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach: Chan eil mi a鈥� dol a dhol an s脿s anns na poilitigs idir: I鈥檓 not going to get involved in the politics at all. When you use the verbal noun a鈥� dol to command a second verbal noun, the second is lenited. Tha mi a鈥� dol a cheannach an leabhair sin 鈥�I鈥檓 going to buy that book鈥�; a bheil thu a鈥� dol a bhruidhinn riutha? 鈥�are you going to speak to them?鈥�
Gn脿thas-cainnt na Litreach
Gn脿thas-cainnt na Litreach: Cha bhi daoine ga sheinn an-diugh, cha chreid mi, air deagh adhbhar: people don鈥檛 sing it today, I [don鈥檛] reckon, for a good reason.
Broadcasts
- Sun 4 Apr 2021 22:30成人快手 Radio nan G脿idheal
- Wed 7 Apr 2021 23:00成人快手 Radio nan G脿idheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.