Main content

Tha Ruairidh MacIlleathain ag innse dhuinn sgeulachd mu Naomh Mhunna. Series of letters written in Gaelic to aid people learning the language.

Available now

5 minutes

Last on

Wed 8 Feb 2017 23:00

Clip

Litir 916: Naomh Munnu

Tha ainm-脿ite ann an Comhghall a tha gu math inntinneach. 始S e sin Cill Mhunnu, no Kilmun, 脿ite a bha co-cheangailte ri Munnu, seann naomh Ceilteach. Ach c貌 bh鈥� ann am Munnu? Uill, bha far-ainm aig m貌ran de na naoimh. Bha sin eadar-dhealaichte bhon ainm-bhaistidh aca. B鈥� e Finten ainm-baistidh Mhunnu.

聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽 Tha an sgoilear Gilbert M谩rkus air leabhran inntinneach a dh猫anamh air eachdraidh is dualchas Mhunnu. 始S e Brilliant Flame ainm an leabhrain. Tha e a鈥� cur nar cuimhne cho cudromach 始s a bha Earra-Gh脿idheal ann an eachdraidh nan G脿idheal, gu h-脿raidh ann an co-cheangal ri sgaoileadh an t-soisgeil.

聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽 Tha iomradh air Munnu ann am Beatha Chaluim Chille a chaidh a sgr矛obhadh le E貌nan, naoidheamh aba 脤. Chan e Munnu a chanas E貌nan ris an naomh, ach Finten 鈥� ainm baistidh.

聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽 Rugadh is thogadh Finten ann an 脠irinn. Bha e air a ghairm le Dia gus a dhol a dh鈥橢ilean 脤 mar eilthireach. Bha e airson coinneachadh ri Calum Cille. Chaidh e gu seann duine airson a chomhairle fhaighinn mun ch霉is. Fhad 始s a bha iad a鈥� bruidhinn, th脿inig dithis mhanach 脿s Eilean 脤 a-steach.

鈥楢 bheil a h-uile c脿il gu math le ar n-athair naomh, Calum Cille?鈥� dh鈥檉haighnich an seann duine.

聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽 鈥楪u cinnteach, tha,鈥� fhreagair na manaich. Bha na de貌ir a鈥� sruthadh s矛os an gruaidhean. 鈥楾ha e air a dhol gu Cr矛osd anns na beagan l脿ithean a dh鈥檉halbh.鈥�

聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽 Nuair a chuala e an naidheachd seo, thuit Finten don l脿r. Bha e a鈥� caoineadh. An d猫idh greis, dh鈥檉haighnich e, 鈥楥貌 dh鈥檉h脿g Calum Cille 脿s a dh猫idh mar fhear-leantainn?鈥�

聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽 鈥楤aith茅ne, dha robh e na oide,鈥� fhreagair na manaich.

聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽 鈥楳a cheadaicheas an Tighearna,鈥� thuirt Finten, se貌laidh mi gu ruige Baith茅ne, am fear naomh is glic. Ma ghabhas e rium, bidh e na aba dhomh.鈥�

聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽聽 Gun d脿il sam bith, rinn Finten deiseil. An ceann greis, r脿inig e 脤. Thuirt e ris na manaich gun robh e ag iarraidh coinneachadh ris an aba. Nuair a bha e air beulaibh Bhaith茅ne, chaidh e air a ghl霉in. Dh鈥檌arr an t-aba air 猫irigh gu a chasan. Chuir e ceistean air an fhear 貌g.

Dh鈥檃ithnich an t-aba gum b鈥� e seo an duine air an robh Calum Cille air a bhith a鈥� d猫anamh f脿idheadaireachd. 鈥楾ha mi a鈥� toirt taing do Dhia gun t脿inig thu,鈥� ars an t-aba. 鈥楢ch, gu dearbh, cha bhi thu nad mhanach an seo.鈥�

Rinn an naidheachd sin Finten br貌nach. 鈥楾ha e coltach nach eil mi airidh air a bhith nam mhanach,鈥� thuirt e. 鈥楥han eil mi math gu le貌r.鈥�

Chaidh an t-aba 脿s 脿icheadh sin. 鈥楥han e nach eil thu airidh air a bhith nad mhanach, a mhic,鈥� thuirt an seann duine. 鈥楢ch chan urrainn dhomh a dhol an aghaidh sti霉ireadh Chaluim Chille naoimh. Bhruidhinn an spiorad naomh troimhe. Aon latha, nuair nach robh ann ach an dithis againn, thuirt e rium, 鈥溍坕st rium gu d霉rachdach. Goirid 脿s d猫idh dhomh an saoghal seo fh脿gail, thig br脿thair 脿s 脠irinn 鈥� fear Finten mac Thalchain. Bidh e ag iarraidh a bhith na mhanach dhut. Ach chan fhaod e a bhith na mhanach dhut.鈥濃€� Carson a thuirt Calum Cille sin, agus d猫 thachair do dh鈥橣hinten, no Munnu? Innsidh mi dhuibh an ath sheachdain.

Faclan na Litreach

Faclan na Litreach: Comhghall: Cowal; Cill Mhunnu: Kilmun; far-ainm: nickname; naoimh: saints; 贰貌苍补苍: Adamnan; a鈥� caoineadh: weeping; 诲丑鈥檃颈迟丑苍颈肠丑: recognised.

Abairtean na Litreach

Abairtean na Litreach: B鈥� e Finten ainm-baistidh Mhunnu: Finten was Munnu鈥檚 baptismal name; gu h-脿raidh ann an co-cheangal ri sgaoileadh an t-soisgeil: particularly in connection with the spreading of the gospel; naoidheamh aba 脤: the ninth abbot of Iona; gus a dhol a dh鈥橢ilean 脤 mar eilthireach: to go to Iona as a pilgrim; th脿inig dithis mhanach 脿s Eilean 脤 a-steach: two monks from Iona entered; le ur n-athair naomh: with your holy father; bha na de貌ir a鈥� sruthadh s矛os an gruaidhean: the tears were running down their cheeks; 脿s a dh猫idh mar fhear-leantainn: after him as a successor; dha robh e na oide: to whom he was a teacher; ma cheadaicheas an Tighearna: if the Lord permits; bidh e na aba dhomh: he will be my abbot; nuair a bha e air beulaibh X, chaidh e air a ghl霉in: when he was in front of X, he went on his knee; air an robh Calum Cille air a bhith a鈥� d猫anamh f脿idheadaireachd: of whom Columba made a prophesy; chaidh an t-aba 脿s 脿icheadh sin: the abbot denied that; chan urrainn dhomh a dhol an aghaidh sti霉ireadh Chaluim Chille naoimh: I cannot go against the command of the holy Columba; 猫ist rium gu d霉rachdach: listen to me carefully; goirid 脿s d猫idh dhomh an saoghal seo fh脿gail: shortly after I have departed this world; thig br脿thair 脿s 脠irinn: a brother will come from Ireland.

Puing-ch脿nain na Litreach

Puing-ch脿nain na Litreach: ginealach no dh脿 an d猫idh Chaluim Chille 蹿丑猫颈苍: a generation or two after Columba himself. We tend to treat Gaelic personal names, particularly traditional names, as if they were definite noun phrases ie they require to be inflected in a traditional manner, following traditional rules. An d猫idh is a compound preposition and commands a noun phrase, where the article is present, in the genitive case eg an d猫idh a鈥� chogaidh. Thus, Calum Cille is inflected to Chaluim Chille which, being genitive, is also the possessive form of the name 鈥� we say 脤 Chaluim Chille 鈥楥olumba鈥檚 脤鈥� for Iona.

Gn脿thas-cainnt na Litreach

Gn脿thas-cainnt na Litreach: nach eil mi airidh air a bhith nam mhanach: that I鈥檓 not worthy of being a monk.

Broadcasts

  • Sun 5 Feb 2017 22:30
  • Wed 8 Feb 2017 23:00

Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic

Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)

All letters

Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here

Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh

Letter To Gaelic Learners

Podcast