���˿���

Mae un o sylfaenwyr mudiad yr Hoelion Wyth wedi marw yn 99 oed.

Roedd John Davies, neu 'John y Graig', yn byw yn Aberporth ac yn un o'r pedwar sefydlodd y gymdeithas ym 1973.

Bwriad y gymdeithas, yn ôl eu gwefan, yw bod yn "fudiad Cymraeg, gwledig, werinol i ddynion y werin gyda phwyslais mawr ar hwyl ac ysgafnder a gwerinol".

Wrth roi teyrnged iddo, dywedodd John Jones, Cadeirydd y gymdeithas eu bod nhw'n "ffarwelio â’r hoelen loywaf yn ein Cymdeithas, un yn sicr na welwn mo’i debyg fyth eto".

Ar wefan y gymdeithas, mae dyfyniad gan y diweddar John Davies yn egluro sut aethon nhw ati i sefydlu'r mudiad.

“1973 oedd hi. Roedden ni’n meddwl fod angen rhywbeth i dynnu’r dynion at ei gilydd i gael cymdeithasu drwy gyfrwng y Gymraeg," meddai.

"Roedd Dic Jones yno rwy’n cofio. Cynigiodd Gwynfor Harries y gof yr enw Hoelion Wyth – a dyna’r gymdeithas ar ei thraed.”

Cangen John y Graig yn Aberporth oedd y cyntaf i gael ei sefydlu, ond bellach mae 'na bum cangen arall o'r Hoelion Wyth - Banc Sîon Cwilt, Wes Wes (Ardal Tŷ Ddewi), Hen-Dy-Gwyn, Beca (Efailwen) a Chors Caron.

Mewn teyrnged ar y cyfryngau cymdeithasol dywedodd y cadeirydd, John Jones: "Gyda thristwch y cyrhaeddodd y newyddion am farwolaeth un o gewri’r Hoelion wyth, John Y Graig, yn 99 oed.

"Roedd yn fynychwr rheolaidd yn y cyfarfodydd Cenedlaethol tan yn ddiweddar iawn. Parchwyd ei farn gadarn a’i sylwadau craff ar bob achlysur."

Yn 2017, fe osododd y gymdeithas blac ar ei gartref "am ei waith i sefydlu’r Hoelion a’i gyfraniad amhrisiadwy am flynyddoedd maith".

"O ystyried rhai o enwogion cenedlaethol ein gwlad a dderbyniodd yr anrhydedd hon, megis Caradog Jones (y dringwr), Delme Thomas (y chwaraewr rygbi) a Dai Jones (Llanilar) i enwi ond tri, mae enw John Y Graig yn gorwedd yn gysurus yn eu plith.

"Anfonwn ein cydymdeimlad diffuant at ei deulu wrth i ni ffarwelio a’r hoelen loywaf yn ein Cymdeithas - un yn sicr na welwn mo’i debyg fyth eto."