���˿���

Ddeng mlynedd yn ôl fe lansiwyd gwasanaeth ar-lein newydd ac unigryw yn y Gymraeg - ���˿��� Cymru Fyw.

Erbyn heddiw mae dal i fyny gyda newyddion y dydd, darllen erthyglau nodwedd a gwneud ambell i gwis - i gyd am Gymru ac yn y Gymraeg - yn rhan o batrwm dyddiol i ddegau o filoedd o Gymru. Ond ddegawd yn ôl doedd 'na ddim sicrwydd y byddai'r gwasanaeth yn dod i fodolaeth o gwbl.

Huw Meredydd Roberts, cyn-reolwr gwasanaethau ar-lein Cymraeg y ���˿���, sy'n cofio nôl i'r cyfnod o sefydlu'r wefan.

Ychydig dros 10 mlynedd yn ôl, ro’n i’n eistedd mewn swyddfa yn y ���˿��� yn Llundain ac roedd un o staff y gorfforaeth yn eitha’ blin efo fi.

Ro’n i wedi mynd yno i egluro pam ein bod ni’n dymuno sefydlu gwasanaeth newydd o’r enw ���˿��� Cymru Fyw, ond doedd yr unigolyn yma ddim yn cytuno â’r weledigaeth honno!

Ro’n i’n deall ei bryder, er mod i ddim yn cytuno. Roedd hi’n gyfnod pan oedd y ���˿��� yn ceisio symleiddio ei darpariaeth ar-lein, a chynnig rhywbeth mwy clir a thaclus. Y broblem oedd bod y syniad o greu gwasanaeth newydd ac unigryw yn Gymraeg yn creu ychydig o gur pen ac yn ‘dipyn o boendod i’r rhai sy’n credu mewn trefn’.

Dadlau dros sefydlu'r gwasanaeth

Nid dyma’r ddadl gyntaf na’r olaf i ni orfod ei chael wrth sefydlu Cymru Fyw ond dwi’n falch i ddweud ein bod ni wedi llwyddo i gael y maen i’r wal, wrth gwrs. Mae anghytuno yn beth iach mewn sefydliad mawr - weithiau mae’n rhaid ymladd eich cornel i symud pethau ymlaen ac mae creu rhywbeth newydd yn aml yn arwain at ychydig o ddadlau a phryder.

A dwi hefyd yn falch i ddweud, ar ôl i ni gytuno i sefydlu Cymru Fyw, mi gawson ni gefnogaeth fendigedig gan dimau technegol y ���˿��� – cefnogaeth fu’n hanfodol i sicrhau llwyddiant y gwasanaeth newydd.

Ac un o lwyddiannau mawr Cymru Fyw yn ystod y 10 mlynedd gyntaf ydy ei gallu i arloesi’n dechnegol – o lansio yr ap newyddion cyntaf yn Gymraeg yn 2014 i greu sianel newydd ar WhatsApp eleni lle gallwch chi gael y newyddion diweddaraf i’ch ffôn.

Beth petai neb yn defnyddio Cymru Fyw?

Mae’r ���˿��� yn lle arbennig i weithio, ond ddim yn lle hawdd i fethu, yn enwedig gyda menter newydd sy’n costio arian ac amser.

Mae hynny’n naturiol o ystyried y pwysau sydd ar y ���˿��� wrth ddefnyddio arian cyhoeddus y drwydded. Ac roedden ni wedi gwneud gymaint o waith ymchwil a gwaith paratoi wrth sefydlu Cymru Fyw, roedden ni gyd yn teimlo bod angen iddi lwyddo.

Roeddwn i’n bersonol yn teimlo’n lwcus iawn i gydweithio gydag unigolion a thimau cynhyrchu talentog oedd yn rhannu’r angerdd tuag at greu gwasanaeth o’r safon uchaf posib, ar lefel fyd-eang.

Pan lansiwyd y gwasanaeth, roedd yr wythnosau cyntaf yn rhai pryderus. Be’ fyddai’n digwydd os na fyddai Cymru Fyw yn llwyddo? Beth os fyddai neb yn ei defnyddio? Ond, mae’n rhaid rhoi cyfle i unrhyw wasanaeth newydd ffeindio’i draed ac, er mawr ryddhad, fe gododd y nifer o bobl oedd yn defnyddio’r gwasanaeth.

Fe ddyblodd nifer y defnyddwyr o 10,000 yr wythnos i 20,000 ac, ymhen amser, fe ddyblodd hynny eto i 40,000. Erbyn heddiw, dwi ar ddeall fod gan Cymru Fyw tua 50,000 o ddefnyddwyr unigryw wythnosol.

Mae hynny’n ffigwr rhyfeddol, ac mae’r timau cynhyrchu sy’n cynnal y gwasanaeth o ddydd i ddydd, o awr i awr, yn haeddu clod am hynny. Oes unrhyw wasanaeth arall yn y ���˿��� sy’n gallu dweud bod eu cynulleidfa wedi tyfu bum gwaith yn fwy mewn 10 mlynedd?

Her cystadlu gyda Saesneg ar y we

Roedd her fawr arall yn ein hwynebu wrth sefydlu Cymru Fyw, fel pob gwasanaeth ar-lein Cymraeg, sef bod llawer o siaradwyr Cymraeg wedi arfer â defnyddio’r we yn Saesneg.

Wrth i’r we dyfu a thyfu, roedd ‘na berygl i’r Gymraeg fynd ar goll yn anferthedd y platfform byd eang. Roedd cynnwys Saesneg gymaint yn haws i ddod o hyd iddo, a pheiriannau chwilio yn ffafrio ieithoedd mwy poblog, a hynny ar draul ieithoedd lleiafrifol.

O ganlyniad, roedd llawer o siaradwyr Cymraeg yn dueddol o ddefnyddio’r we yn Saesneg, ac roedd hynny’n risg go iawn i’r iaith, ac yn parhau i fod heddiw.

Hybu'r defnydd o'r we yn y Gymraeg

Fe ddywedodd John F Kennedy unwaith bod “llanw uchel yn codi’r cychod i gyd”. Mae’n ymadrodd roedden ni’n defnyddio’n aml yn nyddiau cynnar Cymru Fyw i gyfleu’r syniad bod gan y gwasanaeth bwrpas ehangach.

Rhan o’r her i ni oedd nid yn unig i drio codi’r defnydd o Cymru Fyw, ond hefyd hybu’r defnydd o’r we yn Gymraeg, a thrio bod yn gatalydd i’r newid diwylliannol hwnnw.

Roedden ni’n cydnabod bod Cymru Fyw yn rhan o ddarlun llawer ehangach, a bod gwasanaethau eraill fel , , cyfryngau cymdeithasol (fel Facebook, X ac Instagram), a’r cannoedd o wefannau eraill Cymraeg, i gyd yn rhan o’r tirlun yma. Dyna pam bod Cymru Fyw wastad wedi rhoi pwyslais ar dynnu sylw defnyddwyr at gynnwys Cymraeg sydd ar wefannau eraill, tu hwnt i’r ���˿���.

Yn 2018 ‘nes i adael y ���˿��� er mwyn dilyn cyfeiriad gwahanol, felly o bellter ydw i’n gweld pethau erbyn hyn. Fel defnyddiwr dwi’n troi at Cymru Fyw sawl gwaith bob dydd, i wybod be’ sy’n digwydd yng Nghymru.

Ac wrth edrych ymlaen i’r 10 mlynedd nesaf, mi fydd llwyddiant Cymru Fyw yn dibynnu i raddau ar ei gallu i addasu ac arloesi, ar y gefnogaeth y bydd yn parhau i'w derbyn, ac ar ei pharodrwydd i fentro ac efallai i wneud ambell i gamgymeriad ar hyd y ffordd.

Mae ‘na gyfnod cyffrous o flaen Cymru Fyw - gobeithio’n wir geith hi gyfle i hwylio’n rhydd, a bydd y llanw yn parhau i godi.