���˿���

Mae arweinwyr busnes yn y gogledd wedi galw ar gwmni Virgin i gamu i'r adwy wrth i ffigyrau ddangos fod dros un ymhob pum trên uniongyrchol i Lundain wedi eu canslo.

Ers 2019 cwmni Avanti sy'n gyfrifol am redeg y gwasanaeth trenau cyflym rhwng Caergybi a Llundain.

Grŵp Virgin Syr Richard Branson oedd yn gyfrifol am redeg y gwasanaeth am 22 mlynedd cyn hynny, ac mae Cyngor Busnes Gogledd Cymru wedi galw arno i sefydlu llwybr rheilffordd “mynediad agored” ar y lein.

Yn ôl Grŵp Virgin, byddan nhw'n "croesawu'r cyfle i drafod beth sydd ei angen" a'u bod yn "hynod falch o’u hamser yn gwasanaethu teithwyr gogledd Cymru".

Ond yn ôl Avanti, sy'n bartneriaeth rhwng FirstGroup a Trenitalia, maen nhw wedi "ymrwymo’n llwyr i wasanaethu gogledd Cymru" ac yn "gweithio’n galed i fynd i’r afael â’r materion sylfaenol o ran perfformiad yn ogystal â pharhau i fuddsoddi mewn gwell gwasanaeth."

Ers pum mlynedd Avanti West Coast sy'n gyfrifol am ryddfraint prif reilffordd yr arfordir gorllewinol, sy'n cysylltu Caergybi â Llundain, Lerpwl, Manceinion, Birmingham a Glasgow.

Wrth fabwysiadu'r gwasanaeth yn 2019, dywedodd Avanti y byddai'n arwain at wasanaeth "mwy cyfforddus, dibynadwy a gwyrdd".

Ond yn ôl arweinwyr busnes yn y gogledd, mae gwasanaeth Avanti yn “mynd o ddrwg i waeth”.

Mae Grŵp Virgin eisoes wedi gwneud cais am drwydded Mynediad Agored ar gyfer nifer o lwybrau ar lein arfordir y gorllewin – ond dim un gwasanaeth yng ngogledd Cymru hyd yma.

Dan y math yma o drwydded nid yw cwmni’n derbyn unrhyw gymorthdaliadau ac mae’n cymryd y risg o redeg y gwasanaeth rheilffordd ei hun.

Mewn cyferbyniad, mae gan Avanti gytundeb gyda'r llywodraeth i redeg y llwybr.

Dywedodd Prif Weithredwr Cyngor Busnes Gogledd Cymru, Ashley Rogers, ei fod wedi trefnu uwchgynhadledd frys o wleidyddion, penaethiaid cwmnïau a rhanddeiliaid eraill y rhanbarth i drafod y sefyllfa.

Mae wedi galw ar Virgin i wneud cais debyg i redeg gwasanaethau o ogledd Cymru.

"Mae’n gwbl annerbyniol bod gogledd Cymru yn cael ei dorri i ffwrdd o wasanaethau dibynadwy i Lundain," meddai, gan ychwanegu ei fod yn "gwbl hanfodol o ran busnes, ymchwil ac arloesi a thwristiaeth".

“Rydym yn dirfawr angen cwmniau eraill i ddod i mewn a darparu gwasanaeth dibynadwy i Lundain, gan lenwi'r bylchau cynyddol yn y gwasanaethau presennol gan Avanti."

Mae ymchwil gan Gyngor Busnes Gogledd Cymru yn dangos bod y llwybr rhwng gogledd Cymru a Llundain wedi gweld mwy o wasanaethau yn cael eu canslo ar fyr rybudd nag unrhyw ran arall o rwydwaith Avanti, gan godi o 8.2% i 21.7% rhwng Ebrill a Mehefin.

Mae hynny chwe gwaith yn uwch na llwybr Avanti yng ngorllewin canolbarth Lloegr a oedd â chyfradd canslo o 3.6% ym mis Mehefin.

Ychwanegodd Sean Taylor o gwmni Zip World fod y gwasanaeth presennol yn un "trydydd byd".

“Mae’r gwasanaeth wedi achosi embaras personol i mi drwy fethu apwyntiadau neu droi i fyny'n hwyr – mae’n sefyllfa hollol anfoddhaol sy’n mygu economi gogledd Cymru.”

Ar ei diwrnod cyntaf fel Aelod Seneddol roedd un AS o'r gogledd yn hwyrach na'r disgwyl yn cyrraedd San Steffan oherwydd trên Avanti a gafodd ei ganslo.

Dywedodd Claire Hughes AS, aelod newydd Bangor Aberconwy, wrth ���˿��� Cymru: “Es i'r orsaf i fynd ar y trên a doedd ddim yn sypreis ofnadwy i weld fod y trên wedi ei ganslo.

"Mae'n sefyllfa ofnadwy i ddweud y gwir, mae pobl yma yn y gogledd wedi cael digon ar y problemau ar y gwasanaethau rhwng y fan yma a Llundain, mae'n drafferth ofnadwy i bobl.

"Mae'r gwasanaethau yn hwyr neu ddim yn rhedeg o gwbl, mae'n eitha' problematig.

"Mae'n anodd iawn i fusnesau a phobl gyffredin sydd eisiau defnyddio'r trenau."

Dywedodd ysgrifennydd trafnidiaeth newydd Llywodraeth y DU, Louise Haigh, ei fod yn "brif flaenoriaeth i ddwyn penaethiaid y diwydiant i gyfrif".

“Rwyf wedi galw’r cwmnïau trenau sy’n perfformio waethaf – gan ddechrau gydag Avanti West Coast – ochr yn ochr â Network Rail ac wedi mynnu eu bod yn gweithredu ar unwaith i godi safonau," meddai.

"Drwy weithredu’n feiddgar i symud yn gyflym a gwella pethau, gallwn wneud yn siŵr bod teithwyr yn cael y gwasanaeth y maent yn ei haeddu gyda’r ailwampio mwyaf ar ein rheilffyrdd mewn cenhedlaeth."

Ychwanegodd Llywodraeth Cymru eu bod yn "edrych ymlaen at weithio mewn partneriaeth agos â Llywodraeth y DU i wella gwasanaethau rheilffordd i deithwyr ledled Cymru.”

Dywedodd llefarydd ar ran Avanti eu bod “wedi ymrwymo’n llwyr i wasanaethu gogledd Cymru" ac yn "gweithio’n galed i fynd i’r afael â’r materion sylfaenol o ran perfformiad yn ogystal â pharhau i fuddsoddi mewn gwell gwasanaeth".

“Mae cyflwyno ein trên Evero newydd yn bennod newydd gyffrous i’r rhanbarth, gyda mwy o seddi ac sy'n lawer mwy gwyrdd, o ystyried gallu’r trên i redeg ar drydan rhwng Llundain a Crewe.

“Fodd bynnag, mae ein perfformiad gwasanaeth yn amrywio o ddydd i ddydd, rhywbeth y mae angen i ni fynd i’r afael ag ef er mwyn darparu’r gwasanaeth y mae ein cwsmeriaid yng ngogledd Cymru yn ei haeddu yn gyson.

"Rydym yn parhau i weithio gyda phartneriaid yn y diwydiant i wella prydlondeb a dibynadwyedd ar draws ein holl wasanaethau.”

Dywedodd Virgin eu bod yn "hynod falch o’u hamser yn gwasanaethu teithwyr gogledd Cymru".

"Mae’n amlwg bod y diwydiant rheilffyrdd yn barod ar gyfer newid ac rydym o'r farn mai Virgin ydy’r hyn sydd ei angen i ysgwyd pethau.

"Hoffem ddiolch i Gyngor Busnes Gogledd Cymru am ei bleidlais o hyder a byddem yn croesawu’r cyfle i drafod beth sydd ei angen ar eu cymuned wrth i ni ddilyn ein cais i weithredu llwybrau Mynediad Agored.”