³ÉÈË¿ìÊÖ

25 ers datganoli: Beth ydy'r farn?

Disgrifiad,

Teimladau 'cymysg' am ddatganoli yn Y Tymbl

  • Cyhoeddwyd

Mae dydd Llun 6 Mai yn nodi chwarter canrif ers yr etholiadau cyntaf i Fae Caerdydd a dechrau datganoli.

Mewn refferendwm ddwy flynedd ynghynt, fe bleidleisiodd 50.3% o blaid sefydlu'r Cynulliad, a throsglwyddo grymoedd dros amryw o feysydd gan gynnwys iechyd, addysg ac amaeth o San Steffan i Gymru.

Ers hynny mae'r Cynulliad wedi ei ailenwi'n Senedd ac mae mwy o bwerau wedi dod.

Felly pa argraff mae datganoli wedi ei gael ar bobl dros y 25 mlynedd diwethaf?

Ein gohebydd gwleidyddol Cemlyn Davies sydd wedi bod yn casglu'r farn yng Nghwm Gwendraeth.

Disgrifiad o’r llun,

Mae 'na deimladau cryf ar y naill ochr, meddai Shan Thomas

60 milltir o'r Senedd, mae torf wedi ymgasglu ar Barc y Mynydd Mawr yn Y Tymbl.

Mae'n nos Fawrth ac yn haul hwyr y gwanwyn mae'r tîm rygbi lleol - y Piod - yn herio Tregaron.

Ymhlith y cefnogwyr mae Shan Thomas, 48, yn gwisgo'i siaced Clwb Rygbi Y Tymbl.

"Bach yn gymysglyd weden i," yw'r ateb pan ofynnaf iddi sut mae pobl leol yn teimlo am ddatganoli.

"Fi'n credu bod lot yn cefnogi fe yn bendant.

"Mae lot o Gymreictod yn y cwm a lot o bobl yn cefnogi annibyniaeth i Gymru.

"Ond wrth gwrs mae'r ochr arall hefyd ble mae rhai ddim.

"O ran addysg ac o ran safon byw ar y foment, fi'n credu bod pethe yn llwm iawn felly falle bod hwnna ddim yn ffafriol o ran edrych ar ddatganoli.

"Ond mae lot o fe hefyd yn dod o'r llywodraeth yn Llundain felly mae'n anodd dweud really."

'Sawl miliwn sydd wedi ei wastraffu?'

Dro ar ôl tro wrth i mi grwydro o gwmpas y cae'n siarad â phobl mae'r sgwrs yn troi at bolisi 20 milltir yr awr Llywodraeth Cymru.

Oriau'n gynharach daeth datganiad yr Ysgrifennydd Trafnidiaeth newydd yn amlinellu sut y gallai'r cyfyngiad cyflymder gael ei wyrdroi ar rai ffyrdd.

"Mae'n anodd iawn ymddiried mewn unrhyw benderfyniadau sy'n cael eu gwneud ar y foment," medd Shan.

"Chi dim ond angen edrych ar y polisi 20mya - sawl miliwn sydd wedi ei wastraffu ar hwnna?

"Dy'n nhw ddim yn helpu eu hunain."

Disgrifiad o’r llun,

Cymysg yw ymateb Dewi a Mike wrth drafod 25 mlynedd ers datganoli

Ar gae cyfagos mae'r tîm pêl-droed lleol yn wynebu Llangennech.

Dyna'r gêm mae Dewi a Mike, y ddau'n 76, yn ei gwylio.  Beth maen nhw'n ei feddwl o'r Senedd?

"Sai'n gwbod beth i'w ddweud am byti fe," medd Mike, cyn i Dewi siarad ar ei ran: "Dyw e ddim yn keen am beth ddigwyddodd gyda'r 20mya."

Llafur enillodd yr etholiad cyntaf yn 1999, ac mae'r blaid wedi arwain Llywodraeth Cymru ers hynny, gan fod yn gyfrifol am y gwasanaeth iechyd, ysgolion a thrafnidiaeth.

Amddiffyn ei record mae'r llywodraeth gan ddweud bod datganoli wedi caniatáu i Gymru fod "ar flaen y gad gyda pholisïau blaengar".

Ond ydy pobl Y Tymbl yn credu bod pethau wedi gwella ers dechrau datganoli?

"Sai'n meddwl 'ny yn hunan," medd Dewi.

"Sdim pethach wedi cael eu gwneud.  Mae gyda ni’r national health – mae rheina i gyd yn stryglan.

"Mae'n dod lawr i beth mae [Llywodraeth Cymru] yn cael wrtho Lloegr yn dyw e.

"Os nad oes arian yn dod mewn, sdim arian 'da nhw hala."

O ble mae'r arian yn dod?

Daw'r rhan fwyaf o gyllid Llywodraeth Cymru ar ffurf grant gan Lywodraeth Geidwadol y Deyrnas Unedig.

Mae gweinidogion yn San Steffan yn mynnu bod Llywodraeth Cymru'n cael digon o bres, ond nad ydy hi'n ei wario'n ddoeth.

Mae'r Ceidwadwyr yn dadlau er enghraifft y dylai gweinidogion Cymru ganolbwyntio mwy ar wasanaethau cyhoeddus, yn hytrach na pholisïau fel cynyddu nifer yr aelodau ym Mae Caerdydd.

Barn Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru yw bod angen ehangu'r Senedd er mwyn cryfhau ein democratiaeth.

"Sdim isie rhagor [o aelodau] - mae gormod 'na'n barod," medd Dewi.

"Ni fydd yn talu am hwnna 'to," ychwanega Mike.

Disgrifiad o’r llun,

Dydy'r llywodraeth ddim yn deall ffermio, yn ôl Tomos Samuel

Nôl wrth y cae rygbi dyfodol y diwydiant amaeth sy'n poeni Tomos Samuel, 20, sy'n gobeithio mynd i weithio'n y sector llaeth.

Dros y misoedd diwethaf mae ffermwyr ar draws Cymru wedi cynnal nifer o brotestiadau'n erbyn cynlluniau'r llywodraeth ar gyfer diwygio'r system daliadau i ffermwyr.

Mae Llywodraeth Cymru'n dweud ei bod yn gwrando ond mae barn Tomos yn glir.

"Be' sy' 'mlaen 'da nhw?

"Sdim un o nhw o gefndir ffarmo ac maen nhw i gyd yn trio rhoi'r rheolau 'ma arno ni a gweud 'tho ni shwt i ffarmo pryd dyw e no good," medd Tomos.

"Weden i wrtho nhw shwt i fynd i ffarmo."

Disgrifiad o’r llun,

Dydy Buddug Lewis ddim yn gweld gwelliant yn ei gwaith fel nyrs

Yma i gefnogi'r ymwelwyr mae Buddug, sy'n 23 ac yn gweithio fel nyrs mewn uned ddamweiniau.

"Mae fe'n wael - ni mor fisi, mae fe'n crazy," wrth drafod sut mae nyrsys yn teimlo ar hyn o bryd.

Mae hi'n cyhuddo gwleidyddion o "guddio tu ôl i ddrysau".

"Fi'n credu mae pethe just yn mynd yn waeth.

"Mae [Llywodraeth Cymru] yn gobeithio bod pethe'n mynd i wella ond ar y funud fel nyrsys so ni'n gweld bod pethe'n gwella."

Disgrifiad o’r llun,

Gwella gwybodaeth pobl am y Senedd sy'n bwysig, meddai Rhys

Er bod yr arolygon barn yn awgrymu bod mwyafrif pobl Cymru o blaid datganoli o hyd, a thaw lleiafrif fyddai eisiau cael gwared ar y Senedd, dydy canran yr etholwyr a fwrodd eu pleidlais erioed wedi cyrraedd 50% mewn etholiad i Senedd Cymru.

Yn ôl Rhys, sy'n 18 ac ar ei flwyddyn olaf yn Ysgol Maes y Gwendraeth, mae gwaith i’w wneud i sicrhau bod mwy o bobl ifanc yn ymwybodol o ddatganoli.

"Sai’n credu bod lot o bobl oedran fi’n gwbod lot am y Senedd.

"Sai’n credu bod addysg yn cael ei wneud am y Senedd yn dda iawn.

"Mae e'n eitha' siomedig bod pobl oedran fi ddim yn gw'bod beth sy'n digwydd yn eu gwlad eu hunain."

Disgrifiad o’r llun,

Mae angen fwy o gydweithio meddai Thomas

Galwad syml sydd gan Thomas, 75, ar i'r pleidiau ym Mae Caerdydd i "weithio mwy da'i gilydd am y gore i Gymru".

Cydweithio i sicrhau buddugoliaeth oedd hanes y Piod, a’r rygbi o leiaf yn plesio’r cefnogwyr cartref.