³ÉÈË¿ìÊÖ

Mae geirfa ar ddiwedd yr erthygl i bobl sy'n dysgu Cymraeg.

Mae'n Ddiwrnod Tywysoges Gwenllian ar 12 Mehefin. Dyma ddiwrnod i gofio unig ferch Llywelyn Ein Llyw Olaf.

Cafodd Gwenllian ei dal gan y Saeson pan oedd hi'n fabi.

Yna cafodd hi ei charcharu am oes ym Mhriordy Sant Gilbert yn Sempringham, Lloegr.

Fe wnaeth Gwenllian farw yn 55 mlwydd oed heb wybod pwy oedd ei theulu nac o le roedd hi'n dod.

Mae stori Gwenllian yn drist ond mae ei henw a'i hanes yn fyw o hyd.

Ac yng ngwlad y gân, mae'r enw Gwenllian wedi ysbrydoli sawl artist neu fand...

Mae’r canwr o Sir Benfro, Meic Stevens, wedi ysgrifennu cân serch i Gwenllian.

Yn ôl Meic Stevens, 'Hi sydd yn adlewyrchu golau’r hydref yn ei wallt'.

Mae'r gân i'w chlywed ar ei albwm Baledi - Dim ond cysgodion.

Mae gan y delynores Llio Rhydderch albwm o'r enw Gwenllian.

Disgrifiodd y cerddor Cerys Matthews Llio fel athrylith.

Cafodd Llio ei dysgu i chwarae'r delyn gan Nansi Richards, 'brenhines y delyn deires'.

Y delyn deires yw telyn draddodiadol Cymru.

Stori Gwenllian sydd wedi ysbrydoli Endaf Emlyn yn ei gân Gwenllian Fach.

Doedd Gwenllian ddim yn gwybod mai Cymraes oedd hi, ac mai Cymraeg oedd iaith ei theulu.

Mae Endaf Emlyn yn canu, 'Er iddynt ddwyn dy iaith, ni fedrent ddwyn dy urddas di'.

'Gwenllian, ti oedd piau dy galon'.

Dyna mae Beth Celyn yn ei ganu yn ei chân Gwenllian.

Mae Beth hefyd yn canu am ferch arall sef Arianrhod, cymeriad yn Y Mabinogi.

Ysgrifennodd Beth y gân Arianrhod ar gyfer cystadleuaeth Cân i Gymru yn 2020.

'Gwenllian, tithau’n mynd heb boeni dim, Gwenllian, tyrd yn ôl!'

Dyna beth mae'r band Calfari yn ei ganu.

Mae Gwenllian, yn amlwg, wedi torri calon un aelod o'r band...

'Gwenllian ydy ei henw hi! Gwenllian, meddwl amdanat ti!'

Dyna mae Hergest yn ei ganu. Pa Gwenllian wnaeth swyno bechgyn Hergest tybed?

Hergest oedd un o fandiau mwyaf poblogaidd Cymru yn yr 1970au.

Ar Ddiwrnod Tywysoges Gwenllian, beth am wrando ar y caneuon yma? Mwynhewch.

carcharu/imprison

priordy/priory

ysbrydoli/inspire

cân serch/love song

adlewyrchu/reflect

telynores/harpist

athrylith/genius

y delyn deires/the triple harp

traddodiadol/traditional

urddas/dignity

Y Mabinogi/a collection of Welsh folk-tales

cystadleuaeth/competition

torri calon/broken heart

aelod/member

swyno/charm

poblogaidd/popular