³ÉÈË¿ìÊÖ

Mae undebau gweithwyr dur yn honni bod cwmni Tata Steel yn bwriadu dod â'r gwaith cynhyrchu trwm ym Mhort Talbot i ben.

Y safle yn ne Cymru yw'r gwaith dur mwyaf yn y DU ac mae'n cyflogi 4,000 o weithwyr.

Yn wreiddiol roedd disgwyl i Tata wneud cyhoeddiad ddydd Mercher wrth i'r bwrdd gyfarfod yn India ond mae'n ymddangos bellach na fydd cyhoeddiad yn fuan.

Dywedodd llefarydd ar ran Tata yn ddiweddarach eu bod "ddim mewn sefyllfa i allu gwneud cyhoeddiad ffurfiol" ar hyn o bryd.

Mae undebau Community, GMB ac Unite wedi beirniadu'r cynlluniau yn chwyrn wedi iddyn nhw gael gwybodaeth gan y cwmni.

Dywedodd Charlotte Brumpton-Childs, swyddog Undeb y GMB: "Rhaid i Tata gydweithio gyda ni i sicrhau gwell dyfodol i'r gweithwyr ac amddiffyn cynhyrchu dur ym Mhrydain.

"Os yw'r cynlluniau yma yn mynd yn eu blaen mae Tata a Llywodraeth y DU wedi dechrau ar y broses o sicrhau diwedd cynhyrchu dur yn y DU."

Dywedodd Alun Davies o undeb Community fod dydd Mercher wedi bod yn ddiwrnod "od iawn, iawn".

"Roedden ni'n credu bod cyhoeddiad ar y ffordd ond ar y funud olaf fe dynnon nhw'r cyhoeddiad," meddai.

"Ry'n ni'n croesawu'r newyddion hynny, ond nid yw'n datrys yr ansicrwydd i'r gweithlu, sydd nawr ar bigau'r drain."

Fis Medi fe gyhoeddodd Llywodraeth y DU y byddai'r safle yn derbyn £500m er mwyn ei ddiogelu a chynhyrchu dur yn wyrddach.

Ond fe fydd yr arian hwnnw yn cael ei wario ar ffwrneisi trydanol yn lle'r hen ffwrneisi chwyth traddodiadol - cam a fydd yn arwain at ostwng nifer y gweithwyr.

Mae'r cwmni, sydd wedi addo buddsoddi £700m yn y safle, wedi gofyn i Lywodraeth y DU am fwy o arian.

Mae'r gwaith dur ym Mhort Talbot yn hynod o niweidiol i'r amgylchedd - mae'n un o'r mwyaf llygredig yn y DU wrth i ddwy ffwrn chwyth fod yn weithredol 24 awr.

Mae disgwyl i'r ffwrneisi newydd £1.25bn fod yn weithredol dair blynedd wedi iddyn nhw gael sêl bendith.

"Mae'r cyhoeddiad yn warthus ac yn ergyd i'r gweithlu ffyddlon ac i gymuned Port, Talbot," medd Roy Rickhuss, Ysgrifennydd Undeb y GMB.

"Ry'n yn parhau i gredu bod y ffwrneisi chwyth traddodiadol yn hanfodol wrth drawsnewid i broses wyrddach o gynhyrchu.

"Dyw cau ein diwydiant er mwyn mewnforio dur brwnt o dramor a throsglwyddo ein swyddi ac archebion ddim yn gynllun gwyrdd."

Dywed Llywodraeth y DU "y gallai'r cytundeb ddiogelu" dros 5,000 o swyddi ar draws y DU. Mae'r cwmni yn cyflogi 8,000.

"Os yw Tata ddim am wynebu anghydfod diwydiannol mawr, mae'n rhaid iddyn nhw gydweithio gyda'r undebau," meddai Tony Brady, o undeb Unite.

"Mae cynllun Tata a Llywodraeth y DU yn gytundeb gwael i'r diwydiant dur - mae cynllun gwell ar gyfer trawsnewid ar gael."

Dywedodd llefarydd ar ran Tata: "Er yr holl straeon yn y wasg, dydyn ni ddim mewn sefyllfa i allu gwneud cyhoeddiad ffurfiol ynglÅ·n ag unrhyw gynlluniau i ddatgarboneiddio ein safleoedd yn y Deyrnas Unedig.

"Ry'n yn gobeithio dechrau proses ymgynghori swyddogol gyda chynrychiolwyr ein gweithlu yn fuan, a'r gobaith yw rhannu rhagor o fanylion ynglÅ·n ag unrhyw gynlluniau o'r fath bryd hynny.

"Credwn y bydd ein buddsoddiad gwerth £1.25 biliwn i symud at broses mwy gwyrdd o greu dur, yn diogelu dyfodol tymor hir y busnes, yn cryfhau diogelwch dur y DU ac yn cyfrannu at ddatblygu ecosystem wyrdd yn y rhanbarth.

"Ry'n yn barod i gael trafodaethau ystyrlon gyda'r undebau am y cynlluniau ac fe fyddwn yn ystyried yn ofalus unrhyw gynigion a ddaw i law."