³ÉÈË¿ìÊÖ

Mae dyn 51 oed o Ynys Môn wedi cael dedfryd o chwe blynedd o garchar am dwyllo pensiynwr a gafodd ei lofruddio maes o law gyda bwa croes.

Roedd Richard Wyn Lewis, o Lanfair-yn-Neubwll ger Caergybi wedi hawlio £235,000 gan Gerald Corrigan a sawl person arall.

Dywedodd y barnwr Rhys Rowlands wrtho ei fod yn "dwyllwr" a gymrodd arian gan bobl "mewn ffordd gwbl anonest".

Bu farw Mr Corrigan ar ôl iddo gael ei saethu â bwa croes tu allan i'w dŷ ar Ynys Lawd ym mis Ebrill 2019.

Clywodd y llys nad oedd cysylltiad rhwng y lofruddiaeth a'r cyhuddiadau o dwyll, a ddaeth i'r amlwg ar ôl i'r heddlu ddechrau eu hymholiadau wedi i Mr Corrigan gael ei saethu.

Yn wreiddiol fe wadodd Lewis 11 cyhuddiad o dwyllo sawl unigolyn, gan dderbyn cyfanswm o £235,000.

Ond ar drydydd diwrnod yr achos yn Llys y Goron Yr Wyddgrug, fe gyflwynodd ble newydd yn achos pedwar cyhuddiad o dwyll, gan bledio'n euog.

Roedd y rheithgor wedi clywed bod Lewis wedi cael £220,000 trwy dwyll gan Mr Corrigan a Ms Bailey yn y pedair blynedd cyn marwolaeth y cyn-ddarlithydd 74 oed yn 2019.

Rhoddodd y cwpl arian iddo - y rhan fwyaf mewn arian parod - i werthu a datblygu eu cartref, Gof Du, ger Ynys Lawd.

Fe gawson nhw eu perswadio i roi arian iddo hefyd i brynu ceffylau a hen ysgol pentref Llanddona.

Clywodd y llys fod dim ymgais wedi ei wneud i brynu'r ysgol a bod 'na'r un ceffyl yn eiddo i Mr Corrigan na Ms Bailey.

Roedd Lewis hefyd wedi hawlio £10,000 gan gymydog, Aiden Maginn, i brynu ceffylau.

Clywodd y llys fod y twyll yma wedi digwydd ddiwrnod wedi i Lewis ymddangos mewn llys ynadon ar gyhuddiadau eraill, a'i fod ar fechnïaeth ar y pryd.

Yn ogystal, roedd Lewis yn cael ei ddedfrydu am dwyllo Ali a Fatima Ahmed, perchnogion bwytai Indiaidd ar Ynys Môn - cyhuddiad roedd o wedi pledio'n euog iddo yn flaenorol.

Cafodd detholiad o ddatganiad Marie Bailey ei ddarllen i'r llys gan yr erlyniad cyn y dedfrydu.

Dywedodd Ms Bailey bod y twyll yn "chwalfa ac yn hollgynhwysol" a'i bod "wedi colli popeth."

"Dwi'n bensiynwr, dwi'n fregus ac yn anabl," meddai, gan ychwanegu ei bod bellach yn cael trafferth dod â dau ben llinyn ynghyd.

"Fe fachodd y twyllwr yma arnon ni fel gelen," meddai.

Clywodd y llys fod Lewis wedi cael ei ddedfrydu am dwyllo pobl ar sawl achlysur yn y gorffennol - yn 2006, 2017 a 2020.

Wrth annerch y barnwr, gofynnodd bargyfreithiwr yr amddiffyn iddo ystyried yr amser mae Lewis wedi ei dreulio yn y carchar yn barod a'r "amgylchiadau heriol" yn ystod y pandemig.

Dywedodd fod Lewis wedi bod ar ei ben ei hun mewn cell am tua chwe wythnos, a'i fod wedi bod yn destun bygythiadau a thrais pan dan glo.

Wrth ei ddedfrydu, dywedodd y Barnwr Rowlands fod Lewis "methu neu ddim eisiau ennill arian mewn ffordd onest".

"Mae'n anodd gweld sut y gallai unrhyw un gael ei dwyllo ganddoch chi... ond roedd y dioddefwyr i gyd yn eu ffordd yn fregus," meddai.

"Fe lwyddoch chi i dwyllo pobl eto ac eto."

Yn ogystal â'r ddedfryd o garchar, rhoddodd y barnwr orchymyn na allai Lewis gysylltu â Mr Maginn am bum mlynedd.

Bydd gwrandawiadau pellach yn digwydd yn 2023 i bennu beth fydd yn digwydd i'r arian a hawliodd Wyn Lewis drwy dwyll.

Wrth ymateb ar ran Heddlu Gogledd Cymru wedi'r ddedfryd, dywedodd yr Arolygydd Arwel Hughes eu bod yn "diolch y dioddefwyr, eu teuluoedd a'r holl dystion ddaru sefyll yn gryf tra roedd yr achos yma'n gweithio'i ffordd drwyr llys".

Dywedodd bod yr achos wedi ei lunio'n fanwl iawn dros ddwy flynedd wrth i swyddogion "adolygu miloedd o ddogfennau a gwaith dadansoddol cymhleth".

Ychwanegodd: "Roedd hwn yn drosedd ffiaidd dros sawl blwyddyn.

"Dwi'n croesawu'r ddedfryd yma heddiw ond yn derbyn does dim un dedfryd a allai ddadwneud y dioddefaint sydd wedi ei achosi i gymaint."