³ÉÈË¿ìÊÖ

Dylai gweinidogion wneud mwy i amddiffyn busnesau bach rhag colli arian pan fydd cwmnïau adeiladu yn mynd i drafferthion ariannol, yn ôl Ffederasiwn y Meistr Adeiladwyr (FMB).

Nodir hefyd bod taliadau hwyr yn "rhemp" ac mae'r FMB eisiau i'r cynllun sy'n diogelu cyflenwyr bach gael ei ymestyn.

Mae un cwmni o Gaerffili yn dweud eu bod wedi colli £30,000 ar ôl i gwmni Dawnus o Abertawe fynd i'r wal ym mis Mawrth.

Nid yw rhestr y credydwyr wedi'i datgelu eto gan y gweinyddwyr.

Dywedodd Llywodraeth Cymru eu bod yn monitro effeithlondeb eu polisi presennol.

Mae pryderon wedi cynyddu ers cwymp y cwmnïau adeiladu Carillion a Dawnus.

Mae Protectorcomms, sydd wedi'i leoli yng Nghaerffili, wedi bod yn masnachu am 13 mlynedd ac yn cyflogi 17 o bobl - mae'r cwmni yn darparu larymau tân a gosodiadau diogelwch ar gyfer datblygiadau newydd, gan gynnwys ysgolion ac ysbytai.

Dywedodd Lloyd Harding, cyfarwyddwr technegol, fod un o is-gwmnïau Dawnus, Legsun - un o'r cwmnïau sy'n nwylo'r gweinyddwyr - yn "dalwyr gwael iawn, rhywbeth sydd ddim yn anghyffredin yn y diwydiant".

Fe aeth pethau mor ddrwg nes i Protectorcomms roi'r gorau i weithio iddyn nhw ar ddechrau'r flwyddyn ond yna ailddechreuodd ar ôl addewid y byddai'n cael ei dalu.

Mae £30,000 yn ddyledus i'r cwmni ac mae'n annhebygol y caiff ei dalu.

Roedd gwaith Protectorcomms hefyd yn cynnwys adeiladu ysgol newydd yn Y Trallwng, Powys.

"Mae yna ddiffyg tryloywder llwyr," meddai Mr Harding, a ddywedodd ei bod hi'n "frwydr" cyson i gael arian allan o gwmnïau mwy.

"Dydych chi byth yn gwybod pryd fydd yr arian yn dod trwodd. Mae'n 60 diwrnod, diwedd y mis ar ei orau. Mae'n bosibl y gall fod yn 90 diwrnod a 120 diwrnod."

Dywedodd Ifan Glyn, cyfarwyddwr yr FMB yng Nghymru: "Mae arferion talu gwael ymhlith llawer o gwmnïau adeiladu mawr yn rhemp.

"Mae gan brosiectau gyfrifon banc y potensial i atal rhywfaint o'r ymddygiad hwnnw ond ar hyn o bryd maen nhw ond ar gael i brosiectau Llywodraeth Cymru sydd werth dros £2m.

"Hoffem weld y trothwy hwnnw'n cael ei ostwng o bosibl ac yna edrych ar ehangu hynny i gontractau sector cyhoeddus eraill a'i gyflwyno yn y tymor hir ar draws y sector preifat hefyd."

Ers Ionawr 2018 mae Llywodraeth Cymru wedi ei gwneud yn orfodol i bob cynllun adeiladu sydd gwerth dros £2m y maen nhw'n ariannu i ddefnyddio Cyfrifon Banc Prosiectau (CBP).

Maen nhw'n sicrhau, os yw cwmnïau maer fel Dawnus yn mynd i'r wal, nad ydyn nhw'n diddymu'r gadwyn gyflenwi hefyd.

Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: "Tra nad ydym yn gallu gwneud Cyfrifon Banc Prosiectau yn orfodol ar bob cytundeb adeiladu sector cyhoeddus, ry'n ni'n parhau i hyrwyddo'r defnydd ohonynt ar draws y sector cyhoeddus fel arfer da i sicrhau tân teg a heb oedi.

"Ry'n ni'n monitro effeithlondeb y polisi a byddwn yn ystyried unrhyw awgrymiadau i'w wella, gan gynnwys y trothwy presennol o £2m."