Hanner cant a phedair o flynyddoedd ers cyhoeddi unig gasgliad o farddoniaeth Waldo Williams mae Gwasg Gomer wedi paratoi argraffiad cain newydd o Dail Pren
.Mae'n wybyddus i Waldo Williams fod yn amharod iawn i gyhoeddi casgliad o'i gerddi ei hun a dim ond ar 么l dwyn cryn bersw芒d arno y gwelodd y gyfrol olau dydd yn 1956.
Mae'r amgylchiadau yngl欧n 芒 hynny yn cael sylw yng nghyfrol newydd ddwyieithog Alan Llwyd, Stori Waldo Williams Bardd Heddwch .
Y mae i Dail Pren ap锚l arbennig i garwyr barddoniaeth Gymraeg.
Bardd poblogaidd
Yn ystod fy nghyfnod gyda phapur newydd Y Cymro un o'm gorchwylion oedd cael atebion i un o'r holiaduron bondigrybwyll yna a anfonir i bobl yn eu holi am eu hoff awdur, hoff fardd, hoff linell o farddoniaeth ac yn yblaen.
Daeth yn amlwg yn fuan iawn mai'r enw a fyddai'n cael ei gynnig fynychaf wrth holi am fardd neu linell o farddoniaeth fyddai un Waldo Williams.
Ar sail y dystiolaeth cwbl anwyddonol honno gellir dweud fod Waldo Williams yn un o'n beirdd mwyaf poblogaidd - ac fe ddywed y beirniaid llenyddol ei fod yn un o'n beirdd mwyaf hefyd. Os nad y mwyaf.
Mae'n werth darllen beth sydd gan Alan Llwyd i'w ddweud amdano er mwyn gweld pam.
Cynnig ateb
Mae Mererid Hopwood hefyd yn cynnig ateb i "cyfrinach ap锚l Dail Pren".
". . . i mi, un o'r atebion heb os, yw grym diffuantrwydd y canu," meddai gan ein cymell i ddarllen y gyfrol "o glawr i glawr" yn hytrach na phigo yma ac acw fel mae rhywun yn tueddu i'w wneud gyda chyfrolau barddoniaeth.
Mae'n garedig 芒 ninnau llai yn crebwyll yn cyfaddef hefyd nad yw yn "deall y cwbl sydd gan Waldo i'w ddweud" ond ei bod yn credu; "o adael i'w eiriau ef siarad yn y clyw ac yn y galon, ei bod hi'n bosib amgyffred y neges."
Ychwanega: "Mae'r taerineb sydd ym mhob llinell yn ein cario ni gydag ef ac yn ein galluogi ni i ddirnad ei weledigaeth."
Ysgrif, yn hytrach na beirniadaeth lenyddol yw ei rhagymadrodd hi lle mae'n cyfaddef bod "treulio awr fach yng nghwmni awdur Dail Pren yn codi ysbryd y ddarllenwraig hon o leiaf".
Y teitl
A beth am y teitl yna, Dail Pren?
Mae Alan Llwyd yn ei lyfr ef yn cyfeirio at lyfr Edward Carpenter, The Healing of Nations and the Hidden Sources of their Strife y byddai teulu Waldo yn gyfarwydd iawn ag ef ac meddai Alan Llwyd:
"Ceir yr ymadrodd 'i iachau y cenhedloedd' yn Llyfr y Datguddiad (22:2), a chaiff yr adnod berthnasol ei dyfynnu'n rhannol ar ddechrau llyfr Carpenter: 'a dail pren oedd i iachau y cenhedloedd'. Arhosodd yr ymadrodd gyda Waldo drwy'i holl fywyd, gan roi iddo, yn y pen draw (ynghyd 芒 sylw gan John Keats), y teitl i'w unig gasgliad o gerddi . . .
"Gobeithiai Waldo Williams hefyd y gallai ei farddoniaeth fod yn fodd i iachau ei genedl, yn rhannol o leiaf os nad yn gyfan gwbl," meddai gan ddyfynnu Waldo yn dweud wedi ei chyhoedd:
"Gobeithiaf y bydd Dail Pren yn gymorth ymarferol i'm cenedl yn nryswch yr oes hon."
A go brin, hyd yn oed heddiw, i'r dryswch hwnnw ddiflannu gan wneud Dail Pren yr un mor berthnasol hanner can mlynedd yn ddiweddarach ag oedd y cyfnod y mae Alan Llwyd a Mererid Hopwood yn cyfeirio ato. Glyn Evans
- Cyhoeddir Dail Pren - cerddi Waldo Williams gan Wasg Gomer. 拢7.99.
