 |
|
Gawn
ni'n llyfr yn ôl
Parhau'r
ymgyrch am Lyfr Teilo
Dydd Iau, Awst 31, 2000 |
Cylchgrawn
yr Wythnos
Yr ymdrech ganmoladwy i gael Llyfr Teilo yn 么l i Gymru sydd
yn cael y prif sylw yn y rhifyn diweddaraf o鈥檙 cylchgrawn Cambria.
Mae hon yn ymgyrch sy鈥檔 haeddu鈥檔 cefnogaeth.
Efallai i鈥檙 ymateb fod braidd yn llugoer hyd yn hyn oherwydd nad yw鈥檙
rhan fwyafl wedi sylweddoli gwir arwyddoc芒d y trysor gwych a rhyfeddol
hwn.
Nid yn unig y mae yn arbennig o gain ond y mae ynddo yr enghraifft
gynharaf o鈥檙 iaith Gymraeg yn cael ei defnyddio ar bapur.
Mae鈥檙 cyhoeddiad hanesyddol. Fodd bynnag, nid yn niogelwch Cymru ond
yn Litchfield yn Lloegr a dyna pam mai wrth yr enw The Litchfield
(neu Chad) Gospels y鈥檌 hadnabyddir yn gyffredinol.
Er mai Lladin yw鈥檙 geiriau y mae cytundeb ymhlith ysgolheigion mai
llaw Gymraeg a鈥檜 sgrifennodd. Arddull Gymreig sydd iddyn nhw.
Yn bwysicach na'r testun ei hun, y mae nodyn cyfreithiol ymyl-y-ddalen
lle gwelir y Gymraeg yn cael ei defnyddio.
Cartref y gwaith cyn iddo gael ei gludo i Litchfield oedd eglwys
Llandeilo Fawr
Hyn oll yn peri i ysgolheigion ddadlau mai enw cywirach na鈥檙 Litchfield
Gospels fyddai The Teilo Gospels.
A daw hynny a ni at yr ymdrechion presennol i berswadio鈥檙 awdurdodau
yng Nghadeirlan Litchfield i ddychwelyd Llyfr Teilo i Landeilo, ei
gartref go iawn.
Yno yr oedd o yn y flwyddyn 1000AD gyda鈥檙 nodyn-ymyl-y-ddalen a ddyddiai
o鈥檙 nawfed ganrif yn dystiolaeth gynnar iawn o drafodaeth gyfreithiol
Gymraeg.
Prawf, meddir, fod yr iaith Gymraeg yn un oedd yn cael ei harfer ar
bapur gryn dipyn cyn hyn.
Y mae鈥檔 drysor felly mor arwyddocaol i鈥檙 Cymry a Maen Scone i鈥檙
Albanwyr.
"Nawr ein bod yn gwybod mai ni biau鈥檙 Efengylau fe hoffem eu cael
yn 么l," meddai Rhodri Pugh yn Cambria - lle yr atgynhyrchir
mewn lliw ddalennau sy鈥檔 dangos hen gelfyddyd sydd heb ei hail mewn
ceinder a chymhlethdod artistig.
Camp y gerddi
Camp fodern yr un mor gain yn ei ffordd ei hun yw鈥檙 Gerddi Botanegol
Cenedlaethol yn Llanarthne sydd ond megis tafliad carreg o eglwys
Llandeilo.
Mae Cambria yn holi Dan Clayton-Jones, cadeirydd ymddiriedolwyr y
fenter ryfeddol hon a agorwyd yn gynharach eleni.
Napoli Cymru
Wn i ddim faint o Eidalwyr sy鈥檔 disgrifio Napoli fel Dinbych
y Pysgod yr Eidal ond y mae Richard Keen yn fodlon disgrifio "Tenby"
fel "The Naples of Wales".
Daw鈥檙 geiriau o hysbyseb yn 1921.
Ond y mae鈥檔 ychwanegu: "Fodd bynnag, nid yw Dinbych y Pysgod angen
cymhariaethau, y mae iddo ei fri ei hun."
Cylchgrawn yw Cambria sy鈥檔 tynnu sy鈥檔 tynnu sylw at bob agwedd o fywyd
Cymru ochr yn ochr a lluniau - postcardaidd eu natur - fel rhai John
Keates a dynnwyd ar lannau afonydd T芒f a Thywi.
Dydi hi ddim yn hawdd dweud at bwy y mae'n cael ei anelu. Cyfuniad
o ymwelwyr a dosbarth canol sy'n ymddiddori mewn hanesyddiaeth. Mae
tinc o'r cylchgronnau hynny a roddir am ddim ar awyrennau neu a gynhyrchir
gan gyrff fel awdurdodau datblygu gydag adroddiadau am gynnyrch a
phethau Cymreig.
Mae tuedd i'r newyddiaduraeth - onibai am eithriadau nodedig fel Guto
Harri - wisgo gwisg 'adroddiadau' swyddogol.
Cambria - Cylchgrawn Dros Gymru. Cyfrol 3. Rhif 5. Canol haf 2000,
拢2.95
|
|
|
Steddfod
2003 
