Tros fawnog Trawsfynydd
Fore Mawrth, Tachwedd yr unfed ar ddeg, am unarddeg, gyda dau funud o dawelwch 'roeddan ni'n cofio am y rhai gollodd ei bywyd yn y ddau ryfel byd ac mewn rhyfeloedd ar ol hynny.
Yn rhyfedd iawn, roeddwn i'n cyrraedd fferm Yr Ysgwrn yn ystod y dau funud o dawelwch. Cartref Hedd Wyn oedd Yr Ysgwrn, a'i nai Gerald Williams sydd wedi bod yn gofalu am y ty ers blynyddoedd.
Roedd Nain Gerald yn fam i Hedd Wyn, ac yn yr Ysgwrn y cafodd o a'i frawd eu magu. Yn y parlwr mae holl gadeiriau eisteddfodol Hedd Wyn, gan gynnwys yr enwog gadair ddu enillodd o yn Birkenhead ym 1917.
Yn ol Alan Llwyd..."Pan gyhoeddwyd yn yr Eisteddfod mai Fleur-de-lis oedd ffugenw'r bardd buddugol, ni safodd neb ar ei draed. Roedd y bardd buddugol wedi cwympo chwe' wythnos ynghynt. Roedd y Rhyfel a'r Brifwyl, llwyfan a chyflafan yn un."
"Gadair unig ei drig draw - ei
Dwy fraich, fel pe'n difrif wrandaw.
Heddiw, estyn yn ddistaw
Mewn hedd hir, am un ni ddaw."
R.Williams Parry
Hanesion 