Graffiau daearyddol eraill

Siartiau cylch

Mae siartiau cylch yn dangos canrannau fel cylch wedi’i rannu’n segmentau. Byddai modd defnyddio siart cylch i ddangos sut mae disgyblion yn teithio i’r ysgol. Mae pob darn o ddata’n cael ei ddangos fel cyfran o 360 oherwydd mae 360 gradd mewn cylch. Os yw 25 myfyriwr allan o 100 yn teithio i’r ysgol mewn car, caiff yr ongl ei chyfrifo drwy ddefnyddio’r cyfrifiad (25 ÷ 100) × 360 = 90 gradd.

Siart gylch yn dangos y dulliau mwyaf cyffredin mae disgyblion yn eu defnyddio i deithio i’r ysgol. — Figure caption,
Mae’r siart cylch yn dangos bod 41% yn teithio mewn bws, 25% mewn car, 21% yn cerdded, 11% yn beicio a 2% yn teithio mewn tacsi. Felly, bws yw’r dull teithio mwyaf cyffredin mae disgyblion yn ei ddefnyddio i deithio i’r ysgol

Trawsluniau a diagramau barcud

Llinell ar draws cynefin neu ran o gynefin yw trawslun. Mae'n gallu bod mor syml â gosod darn o linyn neu raff mewn llinell ar y llawr. Mae modd arsylwi nifer yr organebau o bob rhywogaeth sy’n bresennol, a’u cofnodi’n rheolaidd ar hyd y trawslun.

Graff sy’n dangos nifer yr anifeiliaid (neu ganran y gorchudd ar gyfer planhigion) yn erbyn pellter ar hyd trawslun yw diagram barcud.

Diagram barcud yn dangos canran y gorchudd ar gyfer glaswellt a dant y llew. — Figure caption,
Mae’r diagram barcud yn dangos bod planhigion dant y llew yn cilio’n araf a’r glaswellt yn goruchafu wrth symud ar hyd y trawslun

Hydrograffau

Mae hydrograff yn cynnwys dau graff – glawiad (mewn barrau) ac arllwysiad (mewn llinell).

Hydrograff yn dangos dau graff – bar a llinell. — Figure caption,
Roedd yr arllwysiad ar ei uchaf yn 50 cumec, a’r glawiad uchaf yn 50mm. Roedd yr amser oediad bron yn 10 awr. Fe wnaeth y storm bara ychydig dros bedair awr

Dehongli hydrograff

Ystyr glawiad brig yw’r cyfnod â’r glawiad mwyaf. Daw’r arllwysiad brig (pan mae llif yr afon ar ei fwyaf) yn nes ymlaen gan ei fod yn cymryd amser i’r dŵr gyrraedd yr afon (amser oediad). Mae llif (sylfaen) yr afon yn dechrau codi (cromlin esgynnol) pan fydd dŵr ffo, dŵr tir a dŵr pridd yn cyrraedd yr afon. Mae’r math o graig, y llystyfiant, y gogwydd a’r lleoliad (hynny yw, a yw hon yn afon drefol) yn effeithio ar ba mor serth yw’r gromlin. Mae’r gromlin ddisgynnol yn dangos bod dŵr yn dal yn cyrraedd yr afon ond bod llai ohono. Mae dŵr ffo/llif yr afon yn cael ei fesur mewn cumecs, sef metrau ciwbig yr eiliad. Mae dyodiad yn cael ei fesur mewn mm, sef milimetrau.

Graffiau gwasgariad

Mae graffiau gwasgariad yn dangos y berthynas rhwng dwy set o ddata. Mae'r pwyntiau yn cael eu lleoli gan ddefnyddio echelin x ac echelin y. Weithiau bydd y pwyntiau hyn yn ffurfio patrwm. Gallai graff gwasgariad ddangos y berthynas rhwng llythrennedd a chynnyrch domestig gros (GDP).

Graff gwasgariad yn dangos y berthynas rhwng llythrennedd a chynnyrch domestig gros (GDP). — Figure caption,
Mae graff gwasgariad yn dangos bod cydberthyniad positif rhwng llythrennedd oedolion a GDP mewn nifer o wledydd, sy’n golygu bod llythrennedd oedolion yn codi wrth i’r GDP godi

Mae llinell ffit orau yn helpu i ddangos cydberthyniad neu batrymau yn y data. Mae’r llinell ffit orau yn mynd drwy ganol y pwyntiau ar y graff, gyda’r un faint o bwyntiau ar bob ochr i’r llinell yn ddelfrydol.

Ystyr cydberthyniad cryf yw pan mae pwyntiau’n agos iawn i’r llinell ffit orau.
Ystyr cydberthyniad gwan yw pan mae’r pwyntiau’n bell oddi wrth y llinell ffit orau.
pan mae cynnydd mewn un ffactor yn achosi i ffactor arall gynyddu – bydd y llinell ffit orau yn mynd o waelod yr ochr chwith i frig yr ochr dde.
pan mae gostyngiad mewn un ffactor yn achosi i ffactor arall ostwng – bydd y llinell ffit orau yn mynd o frig yr ochr chwith i waelod yr ochr dde.

Symbolau cyfrannol, pictogramau a chroestoriadau

Mae modd ychwanegu symbolau cyfrannol at fapiau neu graffiau i ddangos gwybodaeth am wahanol lefydd. Mae’r graff hwn yn plotio yn erbyn incwm ar gyfer pob gwlad. Mae’n dangos maint y boblogaeth hefyd. Mae pob gwlad yn cael ei chynrychioli gan gylch, lle mae maint y cylch yn gymesur â phoblogaeth y wlad, hynny yw – po fwyaf y cylch y mwyaf yw poblogaeth y wlad honno.

Graff symbolau cyfrannol yn plotio disgwyliad oes yn erbyn incwm ar gyfer pob gwlad. — Figure caption,
Gall graff symbolau cyfrannol ddefnyddio siapiau i gymharu pwyntiau data, ee maint poblogaeth gwledydd sydd wedi’u plotio ar graff disgwyliad oes yn erbyn GDP y pen

Mae pictogramau fel siartiau bar ond maen nhw’n defnyddio lluniau neu eiconau, yn hytrach na barrau, i gyfleu’r data. Byddai modd defnyddio pictogramau i ddangos yr amodau tywydd mewn lle penodol.

Pictogram tywydd sy’n defnyddio symbolau tywydd i gyflwyno data. — Figure caption,
Mae pictogram yn defnyddio symbolau i gynrychioli data, ee mewn pictogram tywydd, mae symbol llawn yn golygu bod y math hwnnw o dywydd wedi digwydd am ddau ddiwrnod. Byddai hanner symbol haul yn golygu “un diwrnod o heulwen”

Graffiau llinell sy’n rhoi golwg lorweddol ar dirwedd yw . Maen nhw’n gallu cynnwys nodweddion fel bryniau a chymoedd, neu ddyfnderoedd fel dyfnder afon. Mae trawstoriadau o fryniau yn defnyddio i bennu uchder y tir. Caiff trawstoriadau o ddyfnder afonydd eu dangos gan ddefnyddio rhifau negyddol, fel bod y graff llinell yn dangos dyfnder yn hytrach nag uchder.

Graff croestoriad ar gyfer afon. — Figure caption,
Graff wedi’i raddliwio i edrych fel darlun o groestoriad yw graff trawstoriad, ee ar gyfer afon, echelin x yw’r lled ac echelin y yw’r dyfnder. Mae lled yr afon yma’n 2.5 m a’r dyfnder yn 1.5 m

Graffiau ymledol/radar

Gelwir graffiau ymledol/radar yn siartiau rhosyn weithiau. Mae ganddyn nhw bwynt canolog ac mae data yn ymledu am allan ohono. Mae modd plotio’r data fel pwyntiau ar hyd llinell, lle mae’r holl bwyntiau’n cael eu cysylltu i ffurfio siâp. Byddai modd ei blotio fel segmentau ar hyd llinell hefyd. Caiff cyflymder a chyfeiriad gwynt eu dangos ar ffurf graff ymledol yn aml. Gall graffiau ymledol ddangos llawer o ddata gwahanol a does dim rhaid iddyn nhw gynnwys pwyntiau’r cwmpawd.