���˿���

Mae byd y ddrama’n golygu amrywiaeth o bethau. Mae’n cynnwys y berthynas rhwng y gwahanol gymeriadau, eu personoliaethau a’r sefyllfa maen nhw ynddi, a hefyd cyd-destun cymdeithasol, hanesyddol a diwylliannol y ddrama pan gafodd ei hysgrifennu. Mewn cynhyrchiad theatrig bydd cyd-destun ychwanegol cyfnod y ddrama a phryd y perfformiwyd hi gyntaf. Mae’r gwahaniaethau hyn yn gallu creu haenau o ddiddordeb i’r gynulleidfa.

Wrth ystyried y pwnc hwn byddwn yn edrych ar ddwy ddrama sef Macbeth gan William Shakespeare a Mwnci ar Dân gan Sera Moore Williams. Maen nhw’n ddramâu poblogaidd a bydd cyd-destun ysgrifennu’r ddwy yn dangos beth rydyn ni’n ei olygu wrth ddweud ‘byd y ddrama’ a pham mae hynny’n bwysig.

Deall y stori

Mae angen i unrhyw un sydd â’i fryd ar gyfarwyddo drama ddeall y stori, y materion mae’r ddrama’n eu trafod, y cymeriadau a chyfnod y ddrama. Bydd cyfarwyddwr yn gweithio gydag ymgynghorwyr gwisgoedd, rheolwyr llwyfan, dylunydd golau, sain a set i wireddu ei syniadau’n llawn.

Fel arfer mae drama wedi ei gosod yn glir ac yn syml mewn cyfnod penodol ond pan nad ydy’r awdur wedi ei warchod bellach gan hawlfraint, fel yn achos Shakespeare neu’r Mabinogion, dydy hi ddim yn anarferol gweld cynhyrchiad sy’n gosod y ddrama mewn sefyllfa newydd.

Mae drama Saunders Lewis, Blodeuwedd, yn seiliedig ar stori o’r Mabinogi. Gosododd Theatr Genedlaethol Cymru eu cynhyrchiad nhw o’r ddrama yn y 1940au. Yn lle ceffylau, mae’r milwyr yn defnyddio cerbydau Land Rover, ac mae Gronw Pebr, cariad Blodeuwedd, yn mynd ar gefn beic modur. Mae’r ‘waywffon’ enwog yn cael ei thrawsnewid yn wn. Mae’r cyswllt mwy modern yn caniatáu i’r gynulleidfa weld bod y ddrama’n berthnasol i gymdeithas gyfoes.