���˿���

Mae’r amrediad rhyngchwartel yn ffordd arall o fesur gwasgariad, ond mae ganddo hefyd y fantais ychwanegol nad yw gwerthoedd mawr eithafol yn effeithio arno.

Er mwyn cyfrifio’r gwerth hwn, rhaid i ni’n gyntaf ddeall beth yw’r chwartel isaf, y canolrif a’r chwartel uchaf:

Edrycha ar y data canlynol:

1, 3, 4, 6, 9, 14, 15, 17, 18, 22, 60

Yn gyntaf, mae yma 11 o rifau.

Y chwartel isaf yw gwerth y chwarter cyntaf (unwaith mae dy ddata wedi ei roi mewn trefn). Rydyn ni'n ei ddarganfod gan ddefnyddio:

Y chwartel isaf (ChI) felly yw 4.

Y chwartel uchaf yw’r gwerth sydd tri chwarter o'r ffordd i mewn i dy ddata:

Y chwartel uchaf felly yw 18.

Yr amrediad rhyngchwartel (ARhCh) felly yw 18 - 4 = 14.

Fe weli di nad yw’r ffaith bod yna werth eithafol yn y data hyn (60) wedi amharu dim ar y gwaith o gyfrifo’r amrediad rhyngchwartel. Fodd bynnag, byddai wedi cael effaith fawr ar amrediad arferol.

Weithiau mae’n rhaid i ni amcangyfrif yr amrediad rhyngchwartel o ddiagram amlder cronnus.

I ganfod lle mae’r chwartelau, rhaid i ni ddefnyddio ein hafaliadau eto:

I ganfod y rhain o’r graff, rydyn ni’n llunio dwy linell ar draws o’r echelin fertigol, un ar 10 ac un ar 30. Rydyn ni’n darllen y gwerthoedd ar gyfer y chwartelau o’r graff ac yn cyrraedd 38 a 47. Cei fod ychydig allan ohoni ond ceisia fod mor gywir â phosib.

Felly’r amrediad rhyngchwartel yw’r gwahaniaeth rhwng y chwartel isaf a’r chwartel uchaf.

Amrediad rhyngchwartel = chwartel uchaf - chwartel isaf = 47 – 38 = 10