���˿���

Gall lledaeniad, neu drosglwyddiad, clefyd o un unigolyn i’r llall ddigwydd mewn sawl ffordd, fel y gwelir yn y tabl isod.

Enghreifftiau o glefydau trosglwyddadwy

HIV/AIDS

Mae HIV yn golygu Human Immunodeficiency Virus sef Firws Imiwnoddiffygiant Dynol. Trosglwyddir yr haint hwn drwy hylifau’r corff, yn aml yn ystod rhyw heb warchodaeth, ond hefyd drwy friwiau a thrwy chwistrellu cyffuriau gan rannu nodwyddau. Yn syth wedi’r heintiad, bydd pobl yn aml yn dioddef symptomau ysgafn tebyg i ffliw. Aiff y rhain heibio, ac am gyfnod gall pobl a heintiwyd beidio gwybod eu bod wedi’u heintio.

Mae HIV).">AIDS yn golygu Acquired Immune Deficiency Syndrome sef Syndrom Diffyg Imiwnedd Caffaeledig. Fisoedd neu flynyddoedd wedi heintiad gan y firws HIV, daw’n weithredol a dechrau ymosod ar system imiwnedd y claf. Dyma’r pwynt lle mae HIV yn troi’n AIDS.

Does dim triniaeth i iacháu HIV/AIDS, er bod llawer o wyddonwyr yn ceisio canfod un. Ar hyn o bryd, rhoddir cyffuriau gwrthfirws i bobl a heintiwyd. Gall hynny arafu datblygiad AIDS.

Chlamydia

Chlamydia yw’r clefyd mwyaf cyffredin a drosglwyddir trwy ryw ym Mhrydain. Caiff ei achosi gan facteriwm o’r enw Chlamydia trachomatis, a’i drosglwyddo trwy gyffwrdd uniongyrchol yn ystod cyfathrach rywiol drwy’r fagina a’r wrethra. Gellir ei atal rhag lledaenu drwy ddefnyddio condomau, a gellir ei drin â gwrthfiotigau fel tetrasyclin neu erythromysin.

Os na chaiff ei drin gall achosi anffrwythlondeb mewn oedolion, a gall hefyd achosi llid y gyfbilen/conjunctivitis mewn babanod yn fuan wedi’r geni os yw’r fam wedi’i heintio.

Gall ledaenu i ysgyfaint babanod hefyd wrth iddynt basio trwy’r llwybr geni, gan achosi niwmonia.

Malaria

Clefyd a ledaenir gan mosgitos sy’n cludo’r protist Plasmodium yw malaria. Ceir mosgitos yn bennaf mewn rhannau poeth o’r byd, fel Affrica, Asia, a De America ac America Ganol, ond nid ym Mhrydain. Bydd mosgitos yn sugno gwaed sy’n cynnwys y protist o berson sydd wedi’i heintio. Wedyn maen nhw'n trosglwyddo'r protist i bobl eraill wrth sugno’u gwaed hwythau. Am fod mosgitos yn trosglwyddo’r clefyd heb fynd yn sâl eu hunain, gelwir nhw’n fectorau.

Mae symptomau malaria yn cynnwys twymyn, chwysu ac oerfel, cur pen, taflu i fyny a dolur rhydd. O’r 200 miliwn o bobl a gaiff eu heintio bob blwyddyn, bydd hyd at eu hanner yn marw o’r clefyd. Wedi degawdau o ymchwil, bu i wyddonwyr lwyddo i ddatblygu'r brechiad cyntaf ar gyfer malaria yn 2021. Mae atal unigolion rhag cael eu pigo yn parhau i fod yn ffordd o rwystro’r haint. Bydd pobl yn cysgu dan rwydi mosgitos ac yn gwisgo eli gwrth-bryfed i osgoi pigiadau. Cymerir cyffuriau gwrth-falaria hefyd, sy’n trin y symptomau ac yn gallu rhwystro’r haint.