Dwysedd – haenau canolradd ac uwch
Mae dwysedd yn mesur maint y màs sydd gan wrthrych fesul uned o gyfaint. Mae dwysedd yn fesur cyfansawdd gan na ellir defnyddio’r un unedau i fesur màs a chyfaint.
Mae màs yn cyfeirio at faint o ddeunydd mae rhywbeth wedi ei wneud ohono, ac mae fel arfer yn cael ei fesur mewn cilogramau (kg). Y pwysau yw’r grym y byddai’r un faint o ddeunydd yn ei wthio i lawr ar y Ddaear ac mae’n cael ei fesur mewn Newton (N).
Mae hyn yn anodd i’w ddeall gan fod y ddau derm yn aml yn cael eu camddefnyddio mewn bywyd bob dydd. Gallai dy glorian ddweud wrthyt dy fod yn pwyso 88 kg. Fodd bynnag, dy fàs di yw hwn – byddai dy bwysau tua 880 N mewn gwirionedd.
Yr hafaliad ar gyfer dwysedd yw:
(ٱٵɲ尨=ڰٱٵàٱٵڲԳٰ)
A gellir ad-drefnu’r hafaliad hwn i:
(ٱٵà=ٱٵɲ尨پٱٵڲԳٰ)
a
(ٱٵڲԳٰ=ڰٱٵàٱٵɲ尨)
Mae dwysedd fel arfer yn cael ei fesur mewn un ai kg/m3 neu g/cm3.
Question
Mae alwminiwm yn fetel â dwysedd isel iawn felly mae’n cael ei ddefnyddio i adeiladu pob math o gerbydau.
Cyfrifa ddwysedd alwminiwm os mai 54 g yw màs 20 cm3 ohono.
(ٱٵɲ尨=ڰٱٵàٱٵڲԳٰ)
\(\text{dwysedd}=\frac{\text{54~g}}{\text{20~cm}^{3}}\)
\(\text{dwysedd = 2.7}~\text{g/cm}^{3}\)
Question
Mae aur yn ddrud ac mae galw mawr amdano, nid yn unig oherwydd ei liw a’i sglein, ond hefyd oherwydd nad yw’n rhydu’n hawdd. Hoffai Jimmy adeiladu car cyflym allan o aur ond mae’n poeni am y màs. Dwysedd aur yw 19,300 kg/m3 ac mae cyfaint y car cyflym arferol tua 1.5 m3.
Cyfrifa beth yw màs car cyflym wedi ei wneud o aur.
(ٱٵà=ٱٵɲ尨پٱٵڲԳٰ)
(ٱٵà=ڰٱٵ19,300ʰ첵ٱٵ3پٱٵ1.5ʰٱٵ3)
(ٱٵà=ٱٵ28,950ʰٱٵ첵)